"gehi" baliabide burulehena an erabilera textuala, naturaltasun osoz

Herenegun Gilen-ek ekartzen zigún textu bat zein Joseba Lakarra-k eta Julen Manterola-k idatzi berri dute aurkéztuz euren Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (2. edizioa, online), eta non aurki daikegún pasarte ondo desegokiak zatio euren buruazkentasuna. Jakina, desegokitasun horiek guztiak joan ahal dira lantzen, leuntzen eta erabat gainditzen bidéz estruktura sintaktiko teknologikoki potenteagoak (hau guztia dá kontu teknologiko huts bat) zein, gehien-gehienetan, derivatu ahal dirén guztiz naturalki erábiliz euskararen beraren mekanismo eta baliabide sintaktiko-morfologiko jada erabiliak. 

Eta behin sortuak, behar da sostengua (edo bederen, gutxieneko flexibilitatea) finéz euskara-erabiltzaileek erabili ahal izan daitén (dagitén) aukera horiek kin normalitate minimo bat, egokituz euren erabilerak ki kontextu konkretuak bai (gerota zabalagoak), eta nahi-bezain-gradualki bai, baina era berean, emánez aurrerapausu metagarriak buruzki erabilera teknologiko mesedegarriagoak (errepikatzen dut: honek ez dauka zerikusirik kin eduki kulturala on hizkuntza, zein bere horretan gelditzen den). 

Horren guztiaren adibide argi bat dá "gehi" baliabide burulehena zein Lakarra-k eta Manterola-k erabilí an euren sarrera, pixkat beherago zein atzoko textua:   

Meillet eta alorreko langile hoberenen jarraitzaile bati dagokionez, berariaz hiztegi historiko-etimologikorik egin ez arren, teoria linguistiko hoberena eta filologia eguneratuena batu zituen Koldo Mitxelenak bere metodoarekiko gogoeta eta jardun bikain bezain erraldoian: gogora, hurrenez hurren, haren Lenguas y protolenguas eta Fonética histórica vasca gehi Sobre el pasado de la lengua vasca.

Eta gauza da ze "gehi" forma hori agertzen zaigu nola adverbioa an hiztegiak ganik Larramendi edo Azkue:

baina soilik azken urteotan hasi da erabiltzen adierázteko operazio matematikoak,  orobat nola "ken", "zati", "bider", "ber" edo "gain" (besteak beste), denak ere derivatuak ti aditzak, izenak edo postposizioak. Erabilera horiek izan duté sostengu osoa ganik autoritate linguistikoak, eta horrela, erabili dirá normaltasunez tikan lehenengo eguna bera. 

Baina, goragoko erabilera ganik Lakarra eta Manterola ez da jada matematikoa, baizik textuala, esan nahi baita ze erabili da barnén textu normal bat berdin nola beste edozein lanabes prepositibo ("eta", "edo", .... "gehi"...). Ikus OEH-k ekarritako ondorengo erabilera ga Mitxelena (MEIG):

Jauzi hori ere naturaltasunez eman ahal da, eta ez da horretan ezer berezirik, ezpada garapen linguistikoa. Behar da sostengua, ber sostengua zein beharko litzake esáteko:

Atzo mintzatu ginén gain "Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa", 2. edizioa, online.

Edo, antzera, beste aukera batzuk nola "burúz...", "barnén...", "ordezta...", "artén..."... [1276] [>>>]