igandea, urtarrila 09, 2022

Arazo prozesatzaileak agertzen dira oso nagusiki an objetu-osagarriak, ez an sujetuak: ez dago paralelismo funtzionalik arten prozesamendu-arazoak zein sor daitezke an objetu-osagarriak eta arazoak zein sor daitezke an sujetuak

Sarrera honetan genioenez ("Aditzaren osagarria izaten dá esaldiko parte dinamikoena (informazio rhematikoena, xehetuena, uztartzeko zailena, hedagarriena, pisutsuena, prosodikoki indartsuena)"):

... aditzaren osagarria izaten dá esaldiko parte dinamikoena, rhematikoena, xehetuena, uztartzeko zailena, hedagarriena, pisutsuena, prosodikoki indartsuena. non dén garatzen informazio zehatzena ("development (unfolding) of the information"). 

Aditza ez da hain dinamikoa, ez da hain rhematikoa (nahiz bere informazioa dén fundamentala ki jarraitu garatzen esaldia), ez da hain xehetua (justuki osagarriak xehatzen eta osatzen du aditza), ez da zaila uztartzeko (prozesatzeko), baizik ondo erraza (sujetuaren ostean perfektuki uztartzen da bai sintaktikoki, bai semantikoki, bai diskursiboki, bai ...), ez da hedagarria (aditza hedatzen da justuki bidéz bere osagarria), ez da hain pisutsua (ez da izaten batere pisutsua), ez da hain prosodikoki indartsua (justuki zatio bere izaera gutxio rhematikoa zein bere osagarria), halan-ze esan ahal da ze aditzaren informazioa dá garatzen (destolezten, unfolding) an bere (orohar hobe geroko) osagarria.

Aditza dá zutabe rhematiko nagusia e esaldia, zeintan dén oinarritzen informazio are rhematikoagoa. Eta zutabe hori oinarritzen da an zorua e sujetua, zein osatu ohi den kin informazio thematiko (ulertzeko erraza, informazio konpartitua) minimoa ki ulertu esaldiko mezua an posizio abantailatsua (ikus "Eizagirre et al. (1994): "Arazoa areagotu egiten da informazioaren bi zutabeok (aditza eta sujetoa) elkarrengandik urruntzen ditugunean, ..."). 

Sujetuen informazioa izaten da tipikoki hain laburra ze, gogora daigun, euskaran sujetu transitiboen erdiak ez dira explizituak, baizik eliptikoak, zero luzerakoak (ikus "Euskarazko esaldi transitiboetan, sujetu omitituak (eliptikoak, "subject pro-drop") dirá gehiago (%51,9) zein sujetu explizituak (Pastor, 2019)"). 

Baldintza horietan, egítea paralelismo bat arten prozesamendu-arazoak zein sor litezken ti sujetuak eta halako arazoak zein sor litezken ti objetuak ez dirudi oso zorionekoa (ez dirudi batere realista), nahiz ulertzen dugu ze Hawkins-ek egin behar izan du nahizik inplementatu Tomlin-en maiztasun sinkronikoak

Arazo prozesatzaileak agertzen dira oso nagusiki an objetu-osagarriak, ez an sujetuak: ez dago paralelismo funtzionalik arten prozesamendu-arazoak zein sor daitezke an objetu-osagarriak eta arazoak zein sor daitezke an sujetuak, supuesto hori ez da eusten.