ostirala, ekaina 24, 2022

Halako ordena gutxio progresiboen maiztasun ondo baxuek soilik dute konfirmatzen a norabidea e tendentzia evolutibo orokorra, non ordena gutxien progresiboek erakusten dituzte maiztasun baxuenak

Aipatzen genuén atzo ze Dryer-ek, an bere papera e 1980, ...

... eskaini zigún argumentazio bat zein oinarritzen zen an bi premisa afin iritsi ondorio bat:

... if there is a universal tendency for new information to occur in clause-final position, and if sentential NP's tend to be new information, then one would expect that sentential NP's would tend to occur in clause-final position. [Dryer, 1980:175]
nahiz gero zabaltzen zituén zenbait duda gain demostrabilitatea e premisa horiek:

Neither of the premises of the explanation are demonstrably true. [Dryer, 1980:175]

Hortaz, eta Dryer-en lehenengo premisari eutsiz,  ezin liteke demostratu ze existitzen da ...

... a universal tendency for new information to occur in clause-final position, ... [Dryer, 1980:175]
Beherago, Dryer-ek zehazten dú:

Furthermore, Creider (1975) and Tomlin and Rhodes (1979) present evidence that the tendency for new information to occur late in sentences may not be universal. Tomlin and Rhodes argue that the opposite tendency exists in Ojibwa. [Dryer, 1980:175]

Gaur zehaztu nahiko genuke ze ari gara mintzatzen gain tendentzia bat, tendentzia komunikatibo orokor bat, zeinen indarra doan handitzen (eta ondobidean nagusitzen) noiz behar linguistikoak handitzen diren, eta zeinen demostrabilitatea ez da kruzialki dependitzen ti kasu partikular zirkunstantzialak, zein, esana dugunez, linguistikan askotan (ia beti) gertatzen diren, justuki azpi baldintza partikular-zirkunstantzialak.

Esan nahi baita ze atzo ikusten genuen nóla munduan báziren 11 OVS sintaxi (azpi baldintza orohar aski partikularrak), baina horrek ez du ezeztatzen a existentzia e tendentzia komunikatibo orokor bat buruzki sintaxi progresiboak. Gauza da ze evoluzio hori ez dateke erraza, eta are aski inprobablea azpi baldintza komunikatibo oso kontextualak.

Areago, munduan existitzen dirá 4 OSV sintaxi, zein litzakén ordena bat oso gutxi progresiboa, eta horrek ere ez du ezeztatzen a existentzia e tendentzia komunikatibo orokor bat dara sintaxi progresiboak.

Azken sarreretan aipatu dugu datu bat ga Dryer (2011) buruz SOV:

The distribution of SOV versus SVO in the world is quite striking in that although the two orders are about equally common, SOV is much more common in small language families, suggesting that there was a time a few thousand years ago when SOV was by far the most common word order in the world. [Dryer, 2011]

Era berean, atzo ikusten genuen nóla berezitasun hori dá areagotzen an OVS, zeren azken ordena hori soilik agertzen da an "small language families", oso lokalizatuak geografikoki.

Eta gaur antzekoa esan behar dugu buruz OSV, zein, arauz WALS Online datu-basea (zeinen editoreak dirén Haspelmath eta Dryer bera), soilik da nagusi, gaur egun, an 4 hizkuntza:

lauak ere hiztun gutxikoak (Kxoe: 8000 hiztun, Nadeb: 370 hiztun, Tobati: 100 hiztun, Wik Ngathana: 3 hiztun) eta ondo lokalizatuak geografikoki an bizi-baldintza prokliveak ki isolamendua, nola diren Afrikako area menditsuak, Amazonia edo Indonesiako Papua. Har daigun lehenegoa eta handiena: Kxoe hizkuntza, eta konsulta daigun Wikipedia:

Hasta la década de 1970, la población de habla khwe vivía en áreas inaccesibles para la mayoría de los occidentales en partes remotas de Namibia, Angola, Zambia, Botswana y Sudáfrica. [Wikipedia]

Bai, OSV ordena honetan ere, berdin nola an OVS, soilik "small language families".

Areago, halako ordena gutxio progresiboen maiztasun ondo baxuek soilik dute konfirmatzen a norabidea e tendentzia evolutibo orokorra, non ordena gutxien progresiboek erakusten dituzte maiztasun baxuenak.