astelehena, ekaina 20, 2022

Dryer-en adibideak gain turkierazko perpaus konpletiboak (1980): "With finite sentential objects, only the SVO order is possible, ..."

Atzokoan aipatzen genuén Dryer (1980) noiz komentatzen turkieraren kasua:

Azter dezagun turkieraren kasua respektu perpausak kin aditz deklaratiboak.

Turkierak bádu perpaus konpletiboak egiteko modu regresibo zahar bat, zeinen arabera perpaus subordinatua dan kokatzen aurrén aditz nagusia. Hor, perpaus konpletiboaren aditza izanen dá ez-finitua (non-finite verb), hau da, nolabait esan, aditz nominalizatu bat. Gutxi gora behera, litzateke honela:

1.: Gizonak niri Ayse-k liburua irakurria esan zidan.
Horretaz gain, turkierak garatu du "ki" baliabide prepositiboa afin lotu perpaus konpletiboak atzén aditz nagusia. Atzekalde horretan, perpaus konpletiboaren aditza izanen dá finitua; hau da, ez da joanen nominalizaturik, baizik jokaturik, nola aditz nagusia. Da honelatsukoa:
2.: Gizonak niri esan zidan ki Ayse-k liburua irakurria zuen.
Beraz, "ki" horrek eskaintzen du mekanismo sinple bat zeinekin eramán perpaus konpletiboak atzén aditz nagusia; eta hori komunikatiboki oso lagungarria dateke, bereziki noiz eman nahi diren perpaus konpletibo luze edo konplexuak (aurreko bi adibide horiek daudé moldatuak ti artikulua on Matthew Dryer titulatzen "The positional tendencies of sentential noun phrases in universal grammar").

Gaur jasoko dugu Dryer-en (1980:131) aipua bera, non agertzen baitira atzoko bi adibideon turkieraz emanak:

The normal word order in Turkish is SOV, although SVO order is permitted. With finite sentential objects, only the SVO order is possible, ... [Dryer, 1980:131]
Bai, euskaran bezala, turkieran ere argiki islatzen da a tendentzia e perpaus konpletiboak (gehien-gehienetan, esaldiko parte rhematikoena) ki agertu an posizio finala.