larunbata, abuztua 13, 2022

Lakarra (2018) gain "-la" postpositiboa: "...: preposizio eta aurrizki lokatiboa izan genuen atzizki baino lehen."

Komentatzen genuén atzo nóla euskaran báden "-la" nexu konplementatzaile postpositiboa, eta baita "ze" nexu konplementatzaile prepositiboa (hala nola ere aukera bikoitza), eta nóla "ze" prepositiboa dén emaitza ti prozesu sortzaile oso interesgarri bat zein hasi zen ti "ez" partikula negatiboa (ez al da guztiz bitxia?), nondik joanen zen gramatikaltzen "ezen" (zein ez baita baizik "ez" partikula an kasu inesiboa) eta handik "ze" aldaera monosilabiko konpletiboa (eta baita bestelakoa ere).

Baina halako gramatikalizazioak ez dira soilik gertatu an baliabide prepositiboak. Gaur egungo baliabide postpositiboak ere bádute euren bilakabidea, zein ez den gutxio interesgarria. Har daigun adibidez azken sarreretan aipatutako "-la" postpositiboa, zein ez bide zen jaio zuzenean konpletibo eta postpositiboa, baizik-ze izanen zén a emaitza te gramatikalizazio-prozesu luze bat zeinen abiapuntua izan bide zén prepositiboa. Ikustagun ondoko hitzak te Joseba Lakarra an bere "Euskararen historiaurrea" (2018):

Ez, aldiz, la- hori: eskubian (beranduago, historikoki) aurkitzen direnez landa, ez dugu *la errorik (...) eta hor, beraz, flexio-marka genuen, eta ez erro: preposizio eta aurrizki lokatiboa izan genuen atzizki baino lehen.[Lakarra, 2018:153]

Esan nahi baita ze "-la" konplementatzaile postpositiboa ere ez bide zen hasi nola atzizki, baizik nola preposizio eta aurrizki. Zinez, interesgarria.