larunbata, ekaina 10, 2023

"(derauk → ) deuk→ deusk" bidéz analogia kin "deust" eta "deusku"

 Galdetzen genuén atzo:

..., "deusk" adizkia ez da forma zaharrena, baizik ze. horren aurretik, forma hori zén "deuk" regularragoa, zein mantendu dén adibidez an Eibarko hizkera (ikus sarrera hau). Hala ikusten genuén an ondorengo mapa ti Euskararen Herri Hizkeren Atlasa (Euskaltzaindia, EHHA):

*EDUN [+pres., hark-hura-hiri (giz.)] 

Eta, nóla pasatu zén ti "deuk" ki "deusk"?

zeini Josu Lavin-ek erantzun honela:

derauk = > deuk

deusk horrec S < = Z pluralguile bat daducala emaiten du.

derautzu (pl) batec deutsu (sg) bat eman duen modura.

Bai, itxura guztien arabera, hala da. Lehenagoko 

  • (derauk →) deuk

zaharragoa eta regularragoa (singularra) bihurtu dá formalki plurala nahiz segitzen duén izaten semantikoki singularra, honela:

  • deuk → deusk

bidéz analogia kin:

  • deust (Azkue-k ber garaian jaso zuén "deust" eta "deusk")
  • deusku (Azkue-k ber garaian jaso zuén "deusku" eta "deusk")

zeren hikako 2. personako adizki horietan (hik, hiri) ez ziren hasieran sartu forma pluralak ki emán singularrak, baizik ze jarraitu ziren erabiltzen forma singular zaharrak, akaso zeren hikako 2. personako adizki pluralak erraz konfunditzen ziren kin 3. personakoak:

  • deuat → deutzat/deutsat (berdinak nola 3. personakoak)
Hala ere, hikako 2. personakoak ere pixkanaka joan dira bihurtzen formalki gerota pluralagoak, bilatuz analogia ez-anbiguoak, nola gertatu bide dén an goragoko adibidea. [>>>]

Etiketak: , , ,

1 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

derauzkizu = derautzu
= dizkizu

derautzu pl. = > deutzu

deutzu moducoetan Z > S bilhacaturic deutsu moduco singularrac lorcen ditugu. Plurala marcatzecotz, orduan, Z ipini behar:

derautzu = deutsuz
= dizkizu

Adeitsuqui

larunbata, ekaina 10, 2023 11:39:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home