1932ko aritmetikan ez da agertzen "-tik" ablatiboa kokatuá lehenago zein "ken" kenketakoa, geldituz "ken" hori soildua, esan nahi baita "ken" soila, justuki nola erabiltzen dugún gaur egun naturaltasun osoz

Genioén herenegun:

Hori dela-ta, pensatzen dugu ze "ken" forma ez zen aukeratu zeren izán aditz-erroa edo haren zati bat, baizik ze, kasu horretan, kasualitatez tokatu zén aditz-erroa, bide emánez ki ondorengo proposamenak (gradualki) non bái hasiko ziren erabiltzen aditz-erroak nola "ken", "gehi" edo "zati", zein finean, eta zorionez, gelditu diren.

Eta justuki bide gradual horrexetatik, 1932ko aritmetikan (atzo aipatua) ez da agertzen "-tik" ablatiboa kokatuá lehenago zein "ken" kenketakoa, geldituz "ken" hori soildua, esan nahi baita "ken" soila, justuki nola erabiltzen dugún gaur egun naturaltasun osoz:

10 ken 1, ¿zenbatzu dira?

¿9 ken 1?

¿8 ken 1?

¿7 ken 1? [Nabarriztarra, 1932:6]

Gogora daigun 1920ko erabilera (kin ablatiboa) nondik sortu dén 1932koa:

• "zortzi'tik ken bost dira iru" dá esapide artikulatuago bat non aditza (aditz-erroa: "ken") kokatu dá prepositiboki respektu bere osagarria (zein den bost), eta non zortzia eta bosta ez diren ematen jarraian, soilik banatuak kin koma bat (pausa bat) 

Atzokoan azpimarratzen genuen a garrantzia zein, guretzat, eman behar zaion ki hasi erabiltzen aditz-erro bat (finean forma inperatibo bat: "ken" tikan "kendu", "ken egizu") afinda sortu adierazpide matematiko berri bat:

Ikusten denez, "ken" berri hori doá lagundua kin "-tik" an aurreko zenbakia. Iruditzen zaigú oso aurrerakuntza interesgarria respektu aurreko esamoldea, zein ikusi ahal dén an:

• Lopez Mendizabal (1913): "... 10, 5 gutxiago izango dira 5, 10-5=5"

Bai, oso aurrerapausu interesgarria.

Printzipioz, esapide hori ez da urruntzen ti ohiko erabilera:

8 - 5 = 3

zortzi'tik ken bost dira iru.

zeren "ken" hori lotua baitoá kin bere aurreko ablatibo hori ("-tik"). Baina, hala ere, dá lehenengo pausu bat ki sortu esapide artikulatuago bat non aditza (aditz-erroa: "ken") kokatu dá prepositiboki respektu bere osagarria (zein den bost), eta non zortzia eta bosta ez diren ematen jarraian, soilik banatuak kin koma bat (pausa bat), nola an goragoko esapidea ti Lopez Mendizabal:

zortzi, bost gutxiago izango dira hiru.

Errepikatzen dugú: dá oso aurrerapusu interesgarria zein ezin den minimizatu.

Ageri denez, oraingo esapidea ("ken" soila) garatu dá pausuz pausu, gradualki, eta helburua ederki lortu da: eskura izatea tresna eroso eta potente bat ki adierazi kenketa. [2198] [>>>]