asteazkena, abendua 13, 2023

Ensunza (2001): "..., eta ez erabiltzailearen praktikotasunari."

Gaur erreparatuko diogu i textu-zati bat zein den agertzen an bukaera e atzoko aipu luzea:

..., kasu honetan formulak irakutzean ikur eta zeinuen hurrenkera bera gordetzea ez zen izan zehatz bilatu zen konponbidea, eta bertako ahozko adierazpideetan behin baino gehiagotan hizkuntza mintzatu arruntaren ordenari begiratu zion egileak, eta ez erabiltzailearen praktikotasunari. [Ensunza, 2001:59:60]

Zerrenda horretaz esán ze adibidez ez dago batere arazo funtzionalik kin "ken" prepositiboa, nahiz argiki ez den gertatzen gauza bera kin goragoko "-tan" biderkatzaile postpositiboa (ikus sarrera hau):

... "bidar" hori erabiliko litzaké antzera nola "-tan" postpositiboa, esan nahi baitá postpositiboki lotua ki biderkatzailea:

2 irutan (iru bidarr) esanik, ¿zenbat egiten da? 3 x 2 = ... [Nabarriztarra, 1932:23]

non daukagun atzerapausu funtzional nabaria respektu "tol" prepositibo eroso eta potentea edota respektu gaur egungo "bider" (aukeran) prepositiboa

eta non irakurketa bihurtzen dén bereziki deserosoa zeren ez den irakurtzen an ber ordena nola idatzita dagoen numerikoki, esan nahi baita ze:

3 x 2

irakurriko dá:

2 irutan (iru bidarr)
aldátuz ordena numerikoa. Gainera, 2 zenbakiaren ostean egin beharko litzaké pausatxo bat (koma bat) adiéraziz ze bigarren zenbaki bat eman behar dugún:

"2, hirutan" edo "2, 3-tan"

Areago, bigarren zenbaki horren paper biderkatzailea soilik ezagutuko da noiz heldu ki "-tan" bukaerakoa, izanki gutxio erosoa zein bere alternatiboa progresiboa:

3 bidér 2
non "bidér" esanda, argi gelditzen dén ze egiten ari gara biderketa bat, zeinen interpretazioa izanen dén guztiz flexiblea eta praktikoa (kasuaren arabera edozein izan liteké multiplikandoa edo multiplikatzailea). [>>>]

Etiketak: