astelehena, abendua 11, 2023

Nabarriztarra (1932): "2 : 1 = 2 (2 zatitu batekotan, bateko 2)"

Ikusten genuén herenegun nóla, biderketak adierazteko, Nabarniztarra-k (1932) proposatzen zuén "-tan" sufijoa an biderkatzailea:

... eta nahiz kenketan garatu dén "ken" soildua (aurrerapausu nabarmena), biderketan ez da jasoko 1930ko "tol" irakurketa, orain propósatuz nagusiki "-tan" sufijoa ostén biderkatzailea, egínez expresioa ondo zurrunagoa (atzerapausu nabarmena):

x gurutziarra [biderketakoa] tan edo bidarr irakurten da,... [Nabarriztarra, 1932:23]

Eta bide beretik joko dú an bere proposamena ki irakurri zatiketak, non:

2 : 1 = 2

irakurriko dá:

2 zatitu batekotan, bateko 2 [Nabarriztarra, 1932:24-25]

horrela egínez atzerapausu funtzional nabarmena respektu 1920ko aritmetika, non proposatzen zén "zat" soila artén zatigaia eta zatitzailea (ikus sarrera hau):

2 zat 1 dira 2

Edonola ere, ikuspuntu batetik 1932ko "zatitu" forma hori ikus daiteke nola aldaera bat te "zat" lehenagokoa; alegia, aldaera inperatibo bat ("zatitu") zein lotuko litzaké kin "ken" inperatibo laburtua (ez baita "kendu" osoa), emánez bidea ki ondorengo garapena, zein izanen dén egungo "zati" inperatibo laburtua:

2 zati 1 berdin 2

Esan nahi baita ze 1932ko "ken" eta "zatitu" horiek uzten duté bidea aski libre ki garatu "ken" eta "zati" ondo funtzionalak, gaur gaurkoak eta garatuak gradualki. [>>>]