asteartea, abuztua 10, 2021

Dirá bi muga zein dúten baliogabetzen edozein aurrikuspen zein egin liteken ti eredu hori

Atzoko sarreran genuen aipatzen ondoko pasartea ganik Maurits & Griffiths (2014):

Of course, these predictions cannot and do not take into account possible, e.g., demographic, social, or political influences.  [Maurits & Griffiths, 2014]
Horren gainean, aurrerago, autoreek gehiago zehazten dute:

Hortaz, aurrenik, Maurits & Griffiths-en ereduak ez luke kontuan hartuko realitate sozial bat zein, hizkuntzalari batzurentzat (adibidez, Miren Azkaraterentzat) izanen zén faktorerik azpimarragarriena an aldaketa linguistikoa: kontaktu linguistikoa. Muga nabarmena da hori, zeren kontaktu linguistikoak balio daike nagusiki ki explikatu aldaketák alde SOV, zein diren gutxiago eta zaharragoak, eta ez hainbeste ki explikatu aldaketák alde SVO, halan-ze kontaktua bihurtzen dá faktore oso kontuan hartzekoa. Ikus an "Kontaktuaren azterketak soilik konfirmatzen du kualitatiboki a tendentzia  kuantitatibo sendoa alde SVO":

Komentatzen genuen herenegun nóla aztertu behar den ez-soilik norántza gertatu diren munduko ordena-aldaketak, baizik ere zéin baldintzetan. Bestalde, atzo Hoeks (2016) zigun esaten ze:

In fact, several explanations have been proposed that explain the shift towards SVO not in terms of functional preferences, but rather by suggesting that this shift is due to contact with other languages. [Hoeks, 2016]

Baina gauza da ze, nola irakurtzen genuen hemen, hemen edo hemen, kontaktu linguistikoak izanen luke askoz paper erabakiorragoa justuki an aldaketa "raroak" ti SVO ki SOV, bitarten ez litzaken hala izanen an aldaketa askoz maizagoak ti SOV ki SVO (nahizta kasu batzuetan bai izan daiteke).

Esan nahi baita ze, kontaktuaren azterketak soilik konfirmatzen du kualitatiboki a tendentzia  kuantitatibo sendoa alde SVO.

Eta bigarrenik, Maurits & Griffiths-en ereduak ez luke kontuan hartuko beste realitate sozial bat zein den ez soilik oinarrizkoa baizik-ere erabakiorra noiz diluzidatzen a evoluzioa e hitz-ordena lingusitikoa zehar garai ezberdinak: kontua da hain oinarrizkoa nola-ze hiztunek dituzte baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak an egoera diferenteak. Hóri realitatea bil liteke azpi ondoko ideia zein Maurits & Griffiths-ek gorago aipatzen duten: "the development of writting". 

Izan ere, idazkeraren sorrera konsidera liteke inflexio-puntu bat an baldintza eta behar komunikatiboak e hiztunak, zein, berriro diogu, autoreek ez duten kontuan hartu noiz saiatu azaltzén zergátik gerota maizago garatu den SVO ordena burulehena zehar munduko hizkuntzak.

Dudagabe, dirá bi muga zein dúten baliogabetzen edozein aurrikuspen zein egin liteken ti eredu hori. []