astelehena, abuztua 09, 2021

Maurits & Griffiths-ek (2014) aurrikusten dute ordena-banaketa estazionario bat, non, nahiz sintaxiak individualki etengabe aldatzen ariko diren, agregatuki munduko banaketa egonkortuko den

Atzokoan ikusten genuen nóla, abiatuz ti arbola filogenetiko batzuk non finean islatu nahi ziren printzipalki erlazio diakronikoak arten munduko hizkuntzak (671 hizkuntza, familika sailkatuak), zíren inferitzen transizio-probabilitate batzuk arten ordena diferenteak, hala nola ere aldaketa-tarte ezberdinak ki ordena diferenteak (Q matrize bakar orokor bat), zein gero aplikatu beharko litzake etengabe kin independentzia e baldintza eta behar komunikatiboak.

Horrela, behinda lortú transizio probabilitate positibo batzuk arten 6 ordenak, eta aldaketa-denbora positibo eta finitu batzuk gana 6 ordena horiek, Maurits & Griffiths-en ereduak inplikatuko dú betirako ziklikotasuna arten ordenak (tarteka betirako aplikatu beharko baita transizio-probabilitatea ki hizkuntza bakoitza). 

Ereduko etengabeko ziklikotasun horrek ez du inplikatzen, ordea, hitz-ordenen probabilitate-banaketa orokorra drastikoki aldatzen egotea, zeren hizkuntza guztiak batera hartuta, banaketa orokorrak joko du ki egoera estazionario bat, non, nahiz individualki etengabeko aldaketa gertatzen ariko den, agregatuki munduko banaketa egonkortuko den. Jarraian ikusten dugu norántza joko luke munduko hitz-ordenen banaketa orokor horrek noiz aplikatzen diren iraganetik inferitutako parametroak etengabe:    

Inferences about the distant past and future of the cross-linguistic word-order distribution.

Maurits & Griffiths (2014) dúte zehazten ze:

The stationary distribution has almost all of its mass on the subject initial word orders (0.41 for SOV and 0.52 for SVO). [Maurits & Griffiths, 2014]

Hortaz, SVO amaituko litzake izaten maizagoa zein bere kide SOV (%11 gorago). Autoreek orobat komentatzen dute ze:

Horretaz guziaz komentatu nahi genuke bi kontu:

1. Kontuan hartuta ze inferitutako transizio-probabilitateak arten 6 ordenak dúten argiki aldezten SVO helburu-ordena (ikus hemen nóla ordena guztietatiko joera ki SVO dén handiena), printzipioz espero genuke egoera estazionario bat non SVOren aldeko portzentajea izanen litzaken ondo altuagoa zein Maurits & Griffiths-ek ateratakoa. Gauza da ze autore horiek inferitutako diferentzia ez da hainbestekoa zeren eurek inferitutako aldaketa-tarteak dirén aski laburragoak an SVO ezez an SOV, hala eráginez SVOtiko aldaketa maizago gertatzea (nahiz SOVrako probabilitatea izán txikiagoa) ezez SOVtikoa (nahiz SVOrako probabilitatea izán handiagoa), eta hola neurri batean neutralizatuz esperotako diferentzia hori.

Baina, esan behar dugu ze, gaur egun behintzat, SVO ordena dá internoki estableagoa zein SOV (ikus adibidez hemen), halan-ze iraganetik inferitutako aldaketa-tarte horiek ez dirudite oso hedagarriak ki etorkizuna.

Bestalde, beste ikerketetan konkluitu da nóla garai zaharretan OV zén erabiltzen hagitz maizago zein VO (ikus adibidez hemen) bitarten gaur egun VO bihurtu den are maizagoa zein OV, halan-ze ondorioztatu liteke ze gutxi gora-behera munduko hizkuntzen erdiak aldatu dira tikan OV alde VO, bitarten kontrako aldaketa gertatu den askoz gutxiago, an garai zaharragoak, eta askoz induzituagoak ganik kontaktu linguistikoa. Horrek ematen digu argazki historiko bat askoz aldekoagoa ki SVO zein hóri zein Maurits & Griffiths-ek ematen digute noiz erabiltzen duten informazio askoz gutxiago egokia nola distantzia (zuhaitz) genetikoak arten hizkuntzak, edo distantzia (zuhaitz) geografikoak edo distantziak (nondik zuhaitzak) an beste ezaugarri estruktural batzuk:

These features are Order of Adjective and Noun, Preverbal Negative Morphemes, Postverbal Negative Morphemes, Order of Demonstrative and Noun, Negative Morphemes, Position of Interrogative Phrases in Content Questions, Postnominal relative clauses, Definite Articles, Hand and Arm, and Position of negative words relative to beginning and end of cause and with respect to adjacency to verb.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Honek guziak eramaten gaitu ki bigarren kontua.

2.:Bigarren kontua da ze autoreek amaitzen dute euren goragoko paragrafo hori esánez:

Of course, these predictions cannot and do not take into account possible, e.g., demographic, social, or political influences.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Bai, hor autoreak kanpo uzten ari dirá aldaketa klaveak an baldintza eta behar komunikatiboak zeini hiztunek aurre egin behar dieten: baldintza eta behar horiek ez dira batere berdinak noiz hizkuntzak sortzen ari diren, edo noiz hiztunen baldintza eta behar komunikatiboak dirén askoz orokorragoak, askoz exigenteagoak.  

Bai, finean gauza da ze OV da iduri oso naturala (esango genuke, ia ezinbestekoa) an sorrera e hizkuntzak, bitarten VO iduri da askoz naturalagoa (esango genuke, ia ezinbestekoa) an euren etorkizuna. []