igandea, abuztua 22, 2021

VO ordena dá argiki estableagoa diakronikoki azpi baldintza naturalak eta baita sinkronikoki ere

Maurits & Griffiths (2014) mintzo zaizkigu burúz estabilitatea on hitz-ordenak baina gabé konsideratu efektua on kontaktu linguistikoa edota efektua on baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak an garai diferenteak (ikus an "Dirá bi muga zein dúten baliogabetzen edozein aurrikuspen zein egin liteken ti eredu hori"):

Atzoko sarreran genuen aipatzen ondoko pasartea ganik Maurits & Griffiths (2014):

Of course, these predictions cannot and do not take into account possible, e.g., demographic, social, or political influences.  [Maurits & Griffiths, 2014]
Horren gainean, aurrerago, autoreek gehiago zehazten dute:

Horrela, nola genioen an sarrera titulatzén "Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO -> SOV aldaketa":

1.: Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO -> SOV aldaketa.

2.: Obviatzen badugu sujetuaren posizioa, geldituko litzaiguké norabide orokor argi bat ti OV ki VO.

Bestalde, kontaktu linguistikoaren efektu orokorra ere aldatzen doa: izan ere, zenbat-eta VO sintaxi gehiago egon (jada dirá gehiengoa), kontaktu linguistikoaren eragina bihurtuko da (jada bihurtu da) nagusiki aldé SVO, hola azkártuz a prozesu teknologiko globala alde ordena efektiboago bat azpi baldintza orokorrak, nola dén SVO ordena burulehena.

Hola VO izanen litzaké askoz estableagoa zein OV an evoluzio naturala (ez induzitua zatio kontaktua), eta gainera, kontaktuaren efektua hasiko litzake jokatzen aldé VO, barné prozesu globala aldé teknologia efektiboagoak

Orobat erákutsiz VO ordenaren estabilitate handiagoa, Hoeks-ek (2016) diosku:

Bai horretaz mintzo ginen an gure sarrera titulatzén "Intralinguistikoki ere SVO estableagoa":

Atzo komentatzen genuen nóla ordena sintaktiko gutxien-komunikatiboak (esan nahi baita, gutxien komunikatiboak azpi baldintza exigente-orokorrak: OSV, OVS) báduten egun tendentzia argia ki agertu an espazio txikiak eta erlatiboki isolatuak, eta nóla SOV ere agertzen den an halako espazioak erlatiboki gehiago-ze SVO.

Eta gauza da ze intralinguistikoki ere aurkitzen dugu ber joera alde SVO. Honela mintzo ginen buruz puntu hau an gure "Hizkuntza bere osotasunean" (2017:295):

Bai, Steele-k (1978) aztertu zituén hizkuntzen barneko ordenamendu alternatibo posibleak, eta aurkitu zuen ze SVO hizkuntzak "in general, have no common alternate orders at all", esan nahi baita ze sintaxi horiek, oro har, oso egonkorrak izaten dira an erabilera e SVO ordena, bitartean-ze adibidez SOV hizkuntzen erdiak erabiltzen zutén SVO ordena ere, nola Bingfu Lu-k gogoratzen zigun hemen:

Esan nahi baita ze kontua ez da soilik ze hizkuntzak nagusiki jotzen dute ki SVO aski naturalki noiz ez den existitzen kontaktu edo bestelako presio berezirik, baizik-ere-ze hizkuntzen barruan ere, intralinguistikoki, SVO ordena da askoz estableagoa (dú izaten alternantzia gutxiago) ezen SOV (zeinen hizkuntzen erdiak ametitzen baitute SVO ere). Berriro ere, báda joera bat apuntatuz ki SVO.

edota an gure sarrera titulatzén "SVOk ez du komunki erabiltzen beste ordenarik, bitarten beste ordenak (SOVk, VSOk eta VOSk) bádute erabiltzen komunki SVO baina ez SOV (salbu, jakina, SOV)":

Ikusten genuen herenegun nóla SVOk ez zuen komunki erabiltzen beste ordena alternatiborik arten S, V eta O; bitarten SOVk bái zuela erabiltzen SVO. Eta horko asimetria harago doa, zeren beste bi hitz-ordena minimoki maizkoak ere (VSO eta VOS) bádute SVO arten euren ordena alternatibo komun edo oso komunak, bitarten ez dutén erabiltzen SOV ordena alternatiboa. Ikus ondorengo taula ga Newmeyer, aterea ti artikulua ga Steele ("Word order variation", 1978): 

Taula horrek dú sakontzen an asimetria intralinguistikoa alde SVO, zeren hiru ordenak dúte erabiltzen SVO nola alternatiba komuna edo oso komuna, baina ez SOV.
Bai, VO ordenaargiki estableagoa diakronikoki azpi baldintza naturalak eta baita sinkronikoki ere. [1360] [>>>]

Etiketak: , , , , ,

astelehena, abuztua 16, 2021

Konkretutasuna, kontextualtasuna eta komunikazio gestuala, elkarrekin azálduz sorrerako lehentasuna alde sintaxi OV buruazkena

Atzo ikusten genuenez, Maurits & Griffiths-ek (2014) ziotén ondorengoa noiz saiatu azaltzen zergátik SOV izanen litzaken hain maizkoa an aintzinako garaiak:

In light of other results showing a preference for SOV in improvised gestural communication, it seems likely that there is something special about SOV.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Bai, komunikazio gestuala, kontextualtasuna eta konkretutasuna dirá hiru elementu zein zaizkigun agertzen guztiz uztartuak, eta zek, oso pensatzekoa denez, izanen zutén paper ia determinantea an (aintzinako eta hasierako) sorrerá on sintaxi OV buruazkenak. Horretaz mintzo ginen an gure "Buruz hizkuntzen garapen sintaktiko-diskursivoa" (2014):

Halaber, hemen, idatzi dugu:

Bádirudi ze hizkuntza (edo hizkuntzak) ezerezetik sortzean nagusitzen dá ordena buruazkena (SOV postpositiboa, edo hasieran bertan OVS postpositiboa) gain SVO burulehena. Horretarako batu egiten dirá gutxienez bi faktore (ikus ere "Evoluzio sintaktikoak bilatzen dú optimizazio (edo maximizazio) komunikatiboa"):

  • Alde batetik, sorrera horretan, aurrena sortuko zirén elementu konkretuagoak, seinalagarriagoak, objetibagarriagoak (nola objetuak, eta ez edozein objetu baizik soilik objetu konkretuak, seinalagarriak), zein izanen lirakén nola oinarria zeinen gainean sortuko ziren elementu abstraktuagoak, eta horregatik zailagoak ki sortu ti ezereza
  • Bestetik, sorrera horretan komunikazioa litzaké oso kontextuala, askotan nahastua kin keinuak, halan ze mezuak ez lukete behar estrategia komunikatibo berezirik, esan nahi baita ze mezuak izanen ziren oso sinple, oso eliptiko, eta bereziki zentratuak an objetua (askotan ez zen besterik beharko, soilik objetua: beste guztia, nolabait, izanen zén haren osagarri opzionala, baldin behar bazen). 
Eta nahizta oinarrizko estrategia komunikatibo buruazken hori ez izán teknikoki potentea azpi baldintza orokorrak, sintaxi hori joan liteke osatzen eta finkatzen (ikus an "Sintaxigintzaren norabide komunikativoa", 2015:183-184)
Bai, batera doaz konkretutasuna, kontextualtasuna eta komunikazio gestuala eráginez hasierako lehentasun orokor bat aldé sintaxi OV buruazkena. Naturalki. [1354] [>>>] [A3] [A4] [A5]

Etiketak: , ,

igandea, abuztua 15, 2021

Maurits & Griffiths (2014): "... perhaps we should consider a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV, which would make an SOV common ancestor for all seven families a safer bet"

Atzo ikusten genuen nóla ...

... , evidentzien arabera, probableena da ze giza-hizkuntzak hasi ziren euren bidea izatén (S)OV buruazkenak ... non-eta ez dauden oinarri sendoak ki pensatu bestela.

Gero eredu teoriko batean egin liteké edozein supuesto edo ariketa zein irúditu interesgarri, baina nahi badugu esanguratsuki islatu realitatea, saiatu beharko ginake egiten ahalik eta supuesto realistenak afin lortú ahalik eta emaitza aplikagarrienak ki realitate hori zein ulertu nahi dugun.

Konkretuki, Maurits & Griffiths (2014) euren ereduan saiatzen dirá ondorioztatzen (a posteriori) zéin izan ziteken hizkuntz familia bakoitzeko aintzinako ordena (ancestral word orders), hasiera batean (a priori) supósatuz ze aintzinako denbora horietan familia bakoitzeko erro-ordenean aukera guztiek (6 ordena posibleek) zeukatén gertatzeko probabilitate bera (hots: an uniform prior for ancestral word orders), zein dén, dudagabe, supuesto eta ariketa ondo interesgarria. Baina gauza da ze, genioenez evidentzien arabera, aintzinako realitatea ahalik eta hobekien islatzekotan, egokiagoa dirudi supósatzea...

... a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV [Maurits & Griffiths, 2014] 

Hala eginez gero, izanen genuke ze:

... perhaps we should consider a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV, which would make an SOV common ancestor for all seven families a safer bet ... [Maurits & Griffiths, 2014]

Hortaz, egínez hori supuesto realistagoa ezen garai batean familia linguistiko guztietako erro-hizkuntzak izanen zirén probablekiago SOV ezez beste ordena batekoak, nola dirudien, emaitza izanen bide da ze familia guztietako arbaso komuna izanen litzakén SOV.

Gauza da ze, eredu teoriko batean emaitzak dependitzen dirá estuki ti supuestoak zein egiten diren (ikus adibidez sarrera hau gain ustezko ziklizitatea an bilakaera on hitz-ordenak), halan ze, realitateren bat islatu nahi badugu, saiatu beharko ginake erabiltzen horiek supuestoak zein gehien hurbiltzen diren ki gure interesko realitatea. Kasu honetan ikusten dugu nóla egokiagoa dirudien egítea goragoko supuesto alternatiboa: a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV, zeinek ...

... would make an SOV common ancestor for all seven families a safer bet... [Maurits & Griffiths, 2014] 
Horrela eginez, bai supuestoa eta baita emaitza ere izanen liraké hurbilago ti evidentzia enpirikoa. [1353] [>>>]

Etiketak: , ,

asteazkena, abuztua 11, 2021

Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO -> SOV aldaketa

Genioen atzo:

..., Maurits & Griffiths-en ereduak ez luke kontuan hartuko realitate sozial bat zein, hizkuntzalari batzurentzat (adibidez, Miren Azkarate-rentzat) izanen zén faktorerik azpimarragarriena an aldaketa linguistikoa: kontaktu linguistikoa. Muga nabarmena da hori, zeren kontaktu linguistikoak azaldu ahal ditú aldaketa horiek aldé SOV, zein diren askoz gutxiago eta zaharragoak, eta ez hainbeste ki explikatu aldaketák buruzki SVO, halan ze kontaktua bihurtzen dá faktore oso kontuan hartzekoa.
Hortaz, galdera da: nóla geldituko lirake aldabide nagusiak artén hitz-ordenak baldin saiatuko bagina kentzen efektuá on kontaktu linguistikoa? Halako saio bat egin zutén Gell-Mann-ek eta Ruhlen-ek (2011), nok gogoratzen ziguten ze: 

According to Givón, "To my knowledge all documented shifts to SOV from VO ... can be shown to be contact induced" (12), a conclusion also arrived at by Tai (14) and Faarlund (15). [Gell-Mann & Ruhlen, 2011]

Givón zúen idatzi hori an 1977, eta errepikatu zuén an 2005 (ikus sarrera hau). Tai-k idatzi zuén bere artikulua an 1976, eta Faarlund-ek an 1990

Eta gauza da ze puntu hori ezin da saihestu noiz aztertzen tendentzia globalak an hitz-ordenak, zeren, behin kendutakoan aipatutako efektua on kontaktu linguistikoa, orduan evoluzio naturala (natural drift without diffusion) argiki joango litzaké tika OV buruzki VO

Horretaz, azpímarratu bi puntu:

1.: Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SV SOV aldaketa.

2.: Obviatzen badugu sujetuaren posizioa, geldituko litzaiguké norabide orokor argi bat tika OV buruzki VO.

Bestalde, kontaktu linguistikoaren efektu orokorra ere aldatzen doa: izan ere, zenbat eta VO sintaxi gehiago egon (jada dirá gehiengoa), kontaktu linguistikoaren eragina bihurtuko dá (jada bihurtu da) nagusiki baruzki SVO, hola azkártuz prozesu teknologiko globalá buruzki ordena efektiboago bat azpi baldintza orokorrak, nola dén SVO ordena burulehena. [1349] [>>>]

Etiketak: , , , , ,

asteartea, abuztua 10, 2021

Bi supuesto horiek baliogabetzen duté ereduaren aplikazioa xedé aurreikusi evoluzioa on hitz-ordenen maiztasunaka

Atzoko sarreran genuen aipatzen ondoko pasartea ganik Maurits & Griffiths (2014):

Of course, these predictions cannot and do not take into account possible, e.g., demographic, social, or political influences.  [Maurits & Griffiths, 2014]
Horren gainean, aurrerago, autoreek zehazten dute ze:

Hortaz, alde batetik, Maurits & Griffiths-en ereduak ez luke kontuan hartuko realitate sozial bat zein, hizkuntzalari batzurentzat (adibidez, Miren Azkarate-rentzat) izanen zén faktorerik azpimarragarriena an aldaketa linguistikoa: kontaktu linguistikoa. Muga nabarmena da hori, zeren kontaktu linguistikoak azaldu ahal ditú aldaketa horiek aldé SOV, zein diren askoz gutxiago eta zaharragoak, eta ez hainbeste ki explikatu aldaketák buruzki SVO, halan ze kontaktua bihurtzen dá faktore oso kontuan hartzekoa. Ikus an "Kontaktuaren azterketak soilik konfirmatzen du kualitatiboki a tendentzia  kuantitatibo sendoa alde SVO":

Komentatzen genuen herenegun nóla aztertu behar den ez soilik norántza gertatu diren munduko hitz-ordena-aldaketak, baizik ere zéin baldintzetan. Bestalde, atzo Hoeks (2016) zigun esaten ze:

In fact, several explanations have been proposed that explain the shift towards SVO not in terms of functional preferences, but rather by suggesting that this shift is due to contact with other languages. [Hoeks, 2016]

Baina gauza da ze, nola irakurtzen genuen hemen, hemen edo hemen, kontaktu linguistikoak izanen luké askoz paper erabakiorragoa justuki an aldaketa "raroak" ti SVO ki SOV (ikus sarrera hau), bitárten ez litzaken hala izanen an aldaketa askoz maizkoagoak ti SOV ki SVO (nahizta kasu batzuetan bai izan daiteken).

Esan nahi baita ze, kontaktuaren azterketak soilik konfirmatzen du kualitatiboki ha tendentzia  kuantitatibo sendoa aldé SVO.

Eta beste alde batetik, Maurits & Griffiths-en ereduak ez luke kontuan hartuko ze hiztunek dituzte baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak an egoera diferenteak; hots, realitate sozial bat zein ez den soilik oinarrizkoa baizik-ere erabakiorra noiz diluzidatzen ha evoluzioa on hitz-ordena lingusitikoa barrén garai ezberdinak (hor barruan sartzen dá adibidez evoluzio bat zein Maurits & Griffiths-ek aipatzen duten: the development of writting). 

Izan ere, idazkeraren sorrera konsidera liteke inflexio-puntu bat an baldintza eta behar komunikatiboak on hiztunak, zein, berriro diogu, autoreek ez duten kontuan hartu noiz saiatu azaltzen zergátik gerota maizago garatuz joan den SVO ordena burulehena barrén munduko hizkuntzak.

Dudagabe, bi supuesto horiek baliogabetzen duté ereduaren aplikazioa xedé aurreikusi evoluzioa on hitz-ordenen maiztasunak. [1348] [>>>]

Etiketak: , ,

astelehena, abuztua 09, 2021

Maurits & Griffiths-ek (2014) aurrikusten duté ordena-banaketa estazionario bat, non, nahiz sintaxiak individualki etengabe aldatzen ariko diren, agregatuki munduko banaketa egonkortuko den

Atzokoan ikusten genuen nóla, abiatuz ti arbola filogenetiko batzuk non finean islatu nahi ziren printzipalki erlazio diakronikoak artén munduko hizkuntzak (671 hizkuntza, familika sailkatuak), zíren inferitzen transizio-probabilitate batzuk artén ordena diferenteak, hala nola ere sei hitz-ordenen estabilitate-tarte ezberdinak (nolabait esán "iraungitze-data" ezberdinak, aldaketa-epe ezberdinak), halako moduan ze hala transizio probabilitateak nola aldaketa-denborak aplikatu beharko liraké ordena guztiei etengabe kin independentzia on baldintza eta behar komunikatiboak.

Horrela, behinda lórtu transizio probabilitate positibo batzuk artén 6 ordenak, eta aldaketa-denbora positibo eta finitu batzuk za 6 ordena horiek, Maurits & Griffiths-en ereduak inplikatuko dú betirako ziklikotasuna artén ordenak (tarteka betirako aplikatu beharko baita transizio-probabilitatea ki hizkuntza bakoitza). Argi utzi nahi dut ze inplikazio hori (ziklizitatea) dá ereduko supuesto bat, eta ez dela eredutiko ondorio bat, ez da emaitza bat

Ereduko etengabeko ziklizitate horrek ez du inplikatzen, ordea, hitz-ordenen probabilitate-banaketa orokorra drastikoki aldatzen egotea, zeren hizkuntza guztiak batera hartuta, banaketa orokorrak joko du aldé egoera estazionario bat, non, nahiz individualki etengabeko aldaketa gertatzen ariko den, agregatuki munduko banaketa egonkortuko den. Jarraian ikusten dugu norántza joko lukén munduko hitz-ordenen banaketa orokor horrek noiz aplikatzen diren iraganetik inferitutako parametroak etengabe:    

Inferences about the distant past and future of the cross-linguistic word-order distribution.

Maurits & Griffiths (2014) dúte zehazten ze:

The stationary distribution has almost all of its mass on the subject initial word orders (0.41 for SOV and 0.52 for SVO). [Maurits & Griffiths, 2014]

Hortaz, SVO amaituko litzake izaten maizkoagoa zein bere kide SOV (%11 gorago). Autoreek orobat komentatzen dute ze:

Horretaz guziaz komentatu nahi genuke bi kontu:

1. Kontuan hartuta ze inferitutako transizio-probabilitateak arten 6 ordenak dúten argiki aldezten SVO helburu-ordena (ikus hemen nóla ordena guztietatiko joera aldé SVO dén handiena), printzipioz espero genuke egoera estazionario bat non SVOren aldeko portzentajea izanen litzaken ondo altuagoa zein Maurits & Griffiths-ek ateratakoa. Gauza da ze autore horiek inferitutako diferentzia ez da hainbestekoa zeren eurek inferitutako aldaketa-epeak dirén aski laburragoak an SVO ezez an SOV, hala eráginez SVOtiko aldaketa maizago gertatzea (nahiz SOVrako probabilitatea izán txikiagoa) ezezta SOVtikoa (nahiz SVOrako probabilitatea izán handiagoa), eta hola neurri batean neutrálizatuz esperotako diferentzia hori.

Baina, esan behar dugu ze, gaur egun bederen, SVO ordena dá internoki estableagoa zein SOV (ikus adibidez hemen), halan ze iraganetik inferitutako aldaketa-epe horiek ez dirudite oso hedagarriak ki oraingo edo etrokizuneko baldintzak.

Bestalde, beste ikerketetan konkluitu da nóla garai zaharretan OV zén erabiltzen hagitz maizago zein VO (ikus adibidez hemen) bitárten gaur egun VO bihurtu den are maizkoagoa zein OV, halan ze ondorioztatu liteke ze gutxi gora-behera munduko hizkuntzen erdiak aldatu dira tika OV aldé VO, bitárten kontrako aldaketa gertatu den askoz gutxiago, an garai zaharragoak, eta askoz induzituagoak ganik kontaktu linguistikoa. Horrek ematen digu argazki historiko bat askoz aldekoagoa ki SVO zein hori zein Maurits & Griffiths-ek ematen diguten noiz erabiltzen duten informazio askoz gutxiago egokia, nola dirén distantzia (zuhaitz) genetikoak artén hizkuntzak, edo distantzia (zuhaitz) geografikoak edo distantziak (nondik zuhaitzak) an beste ezaugarri estruktural batzuk:

These features are Order of Adjective and Noun, Preverbal Negative Morphemes, Postverbal Negative Morphemes, Order of Demonstrative and Noun, Negative Morphemes, Position of Interrogative Phrases in Content Questions, Postnominal relative clauses, Definite Articles, Hand and Arm, and Position of negative words relative to beginning and end of cause and with respect to adjacency to verb.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Honek guziak eramaten gaitú ki gorago aipatutako bigarren kontu hori.

2.:Bigarren kontua da ze autoreek amaitzen duté euren goragoko paragrafo hori esánez:

Of course, these predictions cannot and do not take into account possible, e.g., demographic, social, or political influences.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Bai, hor autoreak kanpo uzten ari dira aldaketák an baldintza eta behar komunikatiboak barrén denbora, zein diren klaveak: baldintza eta behar horiek ez dira batere berdinak noiz hizkuntzak sortzen ari diren, edo noiz hiztunen baldintza eta behar komunikatiboak dirén askoz orokorragoak, askoz exigenteagoak.  

Bai, finean gauza da ze OV hitz-ordena iduri da oso naturala (esango genuke, ia ezinbestekoa) noiz sintaxiak sortzen ari diren ti ia ezereza, bitárten VO hitz-ordena iduri da askoz naturalagoa (esango genuke, ia ezinbestekoa) an euren etorkizuneko garapena. [1347] [>>>]

Etiketak: , , ,

igandea, abuztua 08, 2021

Behinda Maurits & Griffiths-ek (2014) euren Q matrizean inferitu dituztén transizio-probabilitate positiboak ti arbola filogenetikoak, eredutik bertatik segitzen da ziklikotasuna

Atzo ikusten genuen huts tipografiko bat noiz agertzen zen 25 ordéz 30 an kopurua on probabilitate transizionalak artén hitz-ordenak. Beheragoko grafikoan, ildo beretik, akaso hobeki agertu beharko litzaké "probability density" an ordenatu-ardatza (argi denez, probabilitateak ezin dira izan handíago 1). Baina, kontu anekdotiko horiek aipatuta, gure interesa da ze grafiko horretan, Maurits & Griffiths-ek (2014) erakusten diguté eurek inferitutako emaitzak burúz denbora-tarteak zeinen buruan gertatuko liraké derrigorrezko ordena-aldaketak artén hitz-ordenak:

Results of inferring a single mutation matrix Q for all six language families. [...] Inferred posterior distributions of stability parameters for each word order. The horizontal axis shows the stability parameter, expressed as the mean time between transitions; i.e., higher values indicate a more stable word order. [Maurits & Griffiths, 2014]

Goragoko banaketa horiek konsideratuta, esan geinke ze SVO demágun 50.000 urtero aldatuko litzake ki beste ordena bat zein erabakiko litzake aleatorioki aráuz probabilitateak on atzoko matrizea. Eta antzera gertatuko litzake kin SOV, zein, batezbestekoan, demágun 60.000 urtero transizionatuko litzake aleatorioki ki beste ordena bat aráuz atzoko probabilitateak ere. Aldiz, OVS demágun 500 urtero aldatuko litzake aleatorioki. Eta hola, etengabe, infinituraino, ... ziklikoki.  

Maurits & Griffiths-ek (2014) dioté:

Overall, we find that word-order change is best characterized as being dominated by slow cycles between SOV and SVO and faster cycles between SVO and VSO (these cycles are faster due to VSO’s lower stability).

Ziklikoki, beraz, infinituraino. Halaber, Maurits & Griffiths-ek (2014) dioté:

The results presented in the main text are based on one version of our analysis, where the phylogenetic trees are generated using the combination method and a single Q matrix is inferred to fit the data for all six trees simultaneously.

Baina gauza da ze Maurits & Griffiths-ek (2014) erabili duté eredu bat non, behin Q matrizean inferitu dituztén transizio-probabilitate positiboak ti arbola filogenetikoak (zeinen azpian daudén diakronikoki gertatutako aldaketa-maiztasunak), hortik aurrera, zikloak izanen dirá derrigorrezkoak: esan nahi baita ze lehenago edo beranduago ailegatu beharko dela denbora bat non edozein ordena aleatorioki aldatu beharko da aráuz iraganetik inferitutako transizio-probabilitate positibo horiek. 

Autoreek inferitu dituzté transizio-probabilitate positibo batzuk eta aldaketa-denbora positibo eta finitu batzuk (ikus goragoko grafikoa), eta, hortik aurrera, eredutik bertatik segitzen da ziklikotasuna. Baina, iraganeko baldintzetan gertatu zen hori ez da zértan berdin errepikatu azpi beste baldintza batzuk: hóri da arazoa (arazo handia) on eredu hori. [1346] [>>>]

Etiketak: ,

ostirala, abuztua 06, 2021

Edozein ordenatik abiatuta ere, SVO ordena litzaké helburu probableena

Hoeks (2016) dú jarraitzen bere artikulua mintzátuz gain estabilitate erlatiboa on hitz-ordenak, esánez ze, diakronikoki, SVO izanen litzaké ordena estableenetariko bat:

... one of the most estable ones in the sense that for a language exhibiting an SVO word order it is not very likely that the word order of this language will change as compared to languages that have other word orders (Maurits & Griffiths, 2014).

Horrela, noiz jotzen dugun ki lana ganik Maurits & Griffiths (2014), aurkitzen dugú eredu probabilistiko bat non, abiatuz ti hasierako egoera sintaktiko aleatorio bat, hitz-ordenak joango lirake aldatzen an momentu aleatorioak aráuz transizio-probabilitate batzuk zein berdin aleatorioki aplikatuko lirake bái an lehenengo transizioa nola ere an edozein ondorengo transizio (esan nahi baita ze, simulazio horretan, ez dira kontuan hartzen baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak zein existitu ahal diren an egoera ezberdinak: ikus sarrera hau). 

Jarraian ikusten dugu Maurits & Griffiths-ek eskainitako emaitza bat, non grafikatzen dute noláko probabilitateak inferitu dituzten ti euren transizio simulatuak artén sei hitz-ordena posibleak:  

Results of inferring a single mutation matrix Q for all six language families. Heat map showing the transition probabilities between word orders. Higher intensity (white, yellow) indicates more-probable transitions compared with lower intensity (red, brown), so SOV is most likely to transition to SVO and SVO to SOV. VSO is much more likely to transition to SVO than to SOV. [Maurits & Griffiths, 2014]

Grafiko horretan nabari dugu ze diagonal printzipaleko kolorea beti da beltza, adiéraziz ze transizio aleatorio horietan ez litzakela posible ordena ez aldatzea: alegia, momentu aleatoriotan, derrigor gertatu beharko litzake aldaketa buruzki beste ordena bat. Hori da arazo bat zeren, diogunez, derrigortzen ari da aldaketa noiz aleatorioki heltzen den momentua, halan ze ordenak halabeharrez egon beharko dira etengabe aldatzen

Beste koloreei begiratuta, argi agertzen zaigu nóla bigarren zutabeko koloreak dirén argiagoak  (zuri-laranjagoak) zein beste zutabe guztietako koloreak (gorri-marroiagoak). Horrek adieraziko liguke ze, edozein ordenatik abiatuta ere, SVO ordena litzaké helburu probableena.

Bestalde, bigarren errenkadari begiratuta, nabarmendu nahi dugu ze SVOtik SOVrako probabilitatea dá txikiagoa zein SOVtik SVOrakoa (argiagoa). Gainera, esan behar da ze SVOtik probableagoa litzaké aldatzea ki VSO edo VOS ezez SOVtik, baina gero, bai VSOtik eta baita VOStik askoz probableagoa litzake itzultzea ki SVO ordena ezez ki beste edozein ordena (ikusi dugunez, ordena guztietaik probableena litzaké jotzea ki SVO).

Gauza da ze, eredu horren arabera, ordena-aldaketak jarraituko lirake ad infinitum, edozein baldintza komunikatibotan, edozein behar komunikatibo izanda, edozein ordenatik abiatuta (adibidez SVO ordena betirako probabilitate berdinez aldatzen egongo litzake ki SOV periodikoki). Hori dela ta,  ez du ematen oso eredu egokia. [1344] [>>>]

Etiketak: