ostirala, martxoa 10, 2023

"e" partikularen aplikazio genitiboa hasiko zén prepositiboki an esaldi oso sinpleak: "e- + prononbrea" → "e-ni" an "eni da" (= ni(r)e(a)(k) d(ir)a)

Atzokoan galdetzen genuén:

Eta zér esan ahal dugu gain "e" horiek an "e-n-e" posesiboa?

Aurrena, azpimarratu nahi genuke ze gure analisi honetan espekulazio-maila nabarmenki igoko da respektu gure analisia gain "e" komuna an "e-" eta "-(t)e"/"-(k)e", non ondorioa dén razonableki gardena, hala formaz nola edukiz

Ondorengo bilakabidean, aldiz, onartu behar dugu espekulazio-maila askoz altuagoa, nahiz ez horregatik handiagoa zein hori ze egotzi geneioken ki Lakarra edo Martinez Areta noiz azaltzen ber "ene" posesiboa (aurrerago komentatuko ditugu azalpen horiek). Ondo alderantziz, eta gure ikuspuntutik, gurea litzaké gutxio espekulatiboa ze eurena.

Hori esanda, sar gaitezen an gure azalpentxoa gogóratuz zér genioen herenegun gain "e" partikula:

Indeterminazio hori dá oinarrizko ideiá zein datzan an "e" partikula (oposatua ki "da", zek adierazten dú justuki kontrakoa: zerbait ondo determinatua). Horrela, "e" hori erántsiz adibidez ki adizki bat (e-kar, e-tor) edo prononbre bat (e-zer, e-nor), lotzen ari zaio indeterminazio-moduren bat, zein erlazionatzen den kin aditz edo prononbre hori, modu batera edo bestera.  
Horren harian, gure"e" partikula atxiki zitekén ki izenordeak nola "nor > e-nor", haiei emanez kutsu indeterminatu-indefinitu bat an zentzuren bat. Esan nahi baita ze, bide beretik eta adibidez, ber partikula hori lotu zitzaiokén ki bestelako izenordainak nola "ni" osátuz "e-ni", zeinen hasierako erabilera bat izan zitekén:

eni da (= nire(a)(k) d(ir)a)

hola adieraziz edozer edo edonor zein nola edo hala egon liteken lotua ki "ni", esan nahi baita ze "eni" izan zitekén "ni" horren hedadura indeterminatu-indefinitu bat non kabituko zirén gaurko "nire" guztiak.

Beraz, analisi horren arabera, "e" partikularen aplikazio genitiboa hasiko zén prepositiboki an esaldi oso sinpleak non izenak izanen zirén oso kontextualak. Gerora. etorriko zén "e-n-e" (eta "en-i" datiboa), baina kontakizun horrekin bihar jarraituko dugu. [1925] [>>>]

Etiketak: