asteartea, apirila 11, 2023

Léon (1911): "Rien de plus clair que la constitution des formes de l'imparfait ..."

Genioén hemen ze:

..., izanen genuke: 

  • zenekarren / zenekartzan
non elementu pronominal bakarra izanen litzaké hasierako "z-" hori, adieraziz "zu" (hasieran referitua i "zuek").

eta atzo ze:

zu- > z-

noiz itsasten den an modu proklitikoa (aurretik) ki estruktura verbalak.

Baina beste ikerle batzuk (eta ez gutxik) egin dituzté analisi ezberdinak non, adibidez, aurreko forma horretan, elementu pronominala izanen litzaké "zen-" ordezta "z-":

  • zenekarren / zenekartzan  (zuk hura/haiek)

Ikus daigun ondoko analisi hau ti Albert Léon (1911) an bere "Le verbe simple basque":

Rien de plus clair que la constitution des formes de l'imparfait (...) à régime direct de premières et de secondes personnes; les préfixes na, (h)a, ga, za du présent y sont remplacés par les analogues nen, (h)en, gen, zen: nenkarren « il m'apportait » (il apportait, moi) enkarren « il t'apportait » (il apportait toi), zenkarren « il vous apportait » (il apportait vous) sont les analogues de nakar « il apporte moi », (h)akar « il apporte toi », zakar « il apporte vous ». [Léon, 1911:483]

Hor Léon-ek egiten du zuzeneko paralelismo bat arten:

  • na-kar / nen-karren (hark ni)

ondorioztatuz ze hala "na-" nola "nen-" izanen zirén prefijo pronominalak, izanki ezberdinak segun adizkia egón an orainaldia (na-kar) edo iraganaldia (nen-kar). Goraxeago, Léon mintzatu berri da gain:

... les préfixes pronominaux na (h)a, da, ga, za tous analogues entre eux. [Léon, 1911:483]

Analisi hori iruditzen zaigú aski superfiziala, non "da-" konsideratzen dén 3. personako aurrizki pronominala (ordez ), antzera nola akaso "e-" (an "e-karren") konsideratu beharko litzakén 3. personako iraganekoa (ordez , edo geroago "z-", justifikatzen saiatu garenez). 

Askoz analisi egokiagoa iruditzen zaigu postulatzea ze "e-" hori oposatzen zen ki "(d)a-" an denbora, bitarten 3. persona adierazten zén bitartez "∅-". Bitarteko "-n-" horren arrazoia (an "zenkarren") izanen litzaké sinpleki desanbiguatzailea (jada mintzatu gara honetaz, adibidez hemen).

Beraz, "na-" ez litzaké aurrizki pronominala, baizik soilik "n-"; antzera nola "nen-" ez litzaken prefijo pronominala, baizik soilik "n-" berbera. Horrela, gainera, soilik izanen genuke prefijo pronominal bat ("n-"), eta ez bi ("na-" eta "nen-"). [1957] [>>>]

2 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

na = naiz
: soy, estoy
nin / nen = nintzen
: era, estaba

asteartea, apirila 11, 2023 12:53:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

NAkar
soy traído, estoy siendo traído

NINdakarren = NENkarren
era traído, estaba siendo traído

NINdakar = NENkar
fuese traído, estuviese siendo traído

asteartea, apirila 11, 2023 3:21:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home