osteguna, apirila 12, 2007

Informatzeko onena, ordena informatiboa

Txopik du planteatzen galdera hau (hemen):
Azken aldi hontan nik ez dakit zertaz, baina bai egunkaritan eta bai telebistan ere, sintaxi berri bat erabiltzen ari da, eramaten duena SUJETOA atzekaldera. ...
Ze iruditzen zaizu sintaxi mota berri hau? Eraginkorra izaten ahal da? Ze koste izaten ahal du an ikuspegi komunikatibo?
Puntu horretaz zerbait mintzatu ginen hemen ere, baina, dudarik gabe, gaiak du ematen luzerako. Har dezagun, adibiderako, gaurko aleá on Berria, zeinen titular nagusia dén hau:
Urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea nahi dute alkateek Nafarroan
Konpara dezagun aurreko hori eta hurrengo aukera kanonikoago hau:
Nafarroan, alkateek urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea nahi dute
Hor, zér gertatu da? Hor, hasierara ekarri dugu bai lekuá non den kokatzen berria, nola ere sujetuá on berria (hobetu thematizatuz esaldia), halatan ze, orain distantziatu zaizkigu sujetua eta aditz nagusia, hor tartean dugularik "iruzkin" luze eta konplexu samarra: "urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea". Horrek zaildu egiten du konprensioa.

Otarteko luze edo/ta konplexu horrentzako soluziobidea ez da OVS, hori baita bigarren mailako adabaki sintaktiko aski dorpea (deitu baitzaió "mahomarena"). Izanez ere, Mahomarena da soluzio komunikatiboki-baldintzatu bat, baldintzatuá zatio mantendu ustezko galdegaia an bere ustezko lekua.

Mikel Haranburuk zuen galdetzen hau (respektu antzeko debate bat):
Eta esaldien helburua zein da -Egunkarian, jakina-, galdegai bati ERANTZUTEA, ala informazio bat ematea?
Azken buruan, galdera horretantxe dugu jatorriá eta zergatiá on evoluzioá ti estruktura adierazkorrak nola SOV edo OVS buruzki (hacia) estruktura informatibo-diskursiboá SVO. Esan nahi baita ze hortxe dago arrazoiá zergátik garai zaharretan nagusi ziren eredu sinple eta adierazkorrak: hain zuzen ere orduan nagusi zirela galderantzun sinple bezain adierazkorrak.

Gaur egun, ordea, galderantzunen (galdegaiaren) eredu hori gaindituta dago (egon beharko litzake), izan ere ustezko galderantzunen eredu horrek ez baitu balio tu konplitu gaur egungo behar informatibo konplexu eta askoz neutroagoak.

Behar horien aurrean soluzio komunikatiboki-eraginkor orokorra da SVO, eta ez OVS. Ikus dezagun nola geldi litekeen goiko titularra bitartéz ordena informatibo ondo garatua:
Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas sean declaradas zona catastrófica
Hor, gainera, erraz uztartuko dugu informazio gehigarria:
Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas (por el desbordamiento del Ebro) sean declaradas zona catastrófica
edo:
Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas (por el desbordamiento del Ebro) sean declaradas zona catastrófica (de alto valor ecológico y económico)
Ikus beste adibide bat, hartua ti gaurko Berria (10. orrialdea), non aurreko arazo berberak dauzkagu, baina areagotuak:
ETAk atentatuak egiteko duen gaitasunari buruzko argibideak eskatu dizkio PPk Rubalcabari
Ez al da txoratzeko modukoa!

Eta egoera latz horren erantzuleak dirá gure zuzendari liguistikoak, zeinek duten nahiago ustezko zuzentasun obsoleto eta zurruna lehenago ezi ematea aurrerapausuák buruzki eredu irekiagoa, ahaltsuagoa, malguagoa, reflexiboagoa, ...

Bejondeiela! [110] []

Etiketak: , , ,

6 Comments:

Blogger Ivan d'Etcheverry said...

Adisquide preciatuori,

Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas (por el desbordamiento del Ebro) sean declaradas zona catastrófica


Naffarroaco alcateec nahi dute ecen urpeturico lurrac (Ebroaren gainezca eguiteagatic) içan daitecela declaratuac zona catastrophico.

eta "ortografia modernoan":

Nafarroako alkateek nahi dute ezen urpeturiko lurrak (Ebroaren gainezka egiteagatik) izan daitezela deklaratuak zona katastrofiko.

Bai, bejondeiela!

Ivan d'Etcheverry

osteguna, apirila 12, 2007 3:05:00 PM  
Blogger Ivan d'Etcheverry said...

Nola ikusten dituçue erraldi hauc• ceinetan goico punctua erabili dudan:?

Etchea• non vici naicen haguitz ederra da

Horiche da eguna• noiz joan behar garen leku hartara• nora erran ceraucuten ecen joan behar guinela

Tchakurra• nescarena = Nescaren tchakurra

Catua• nescarena• Donostiacoa = Donostiaco nescaren catua

Eman behar deraucot emaztequi bati• ceinequin bazcalduco dudan

osteguna, apirila 12, 2007 3:30:00 PM  
Blogger Ivan d'Etcheverry said...

Ez. Orai pantallan ikussiric euli cacac iruditzen çaizquit horiec goico punctuoc.

Aguian prepositioneequin?

Adibidez:

Minçatu naiz laburqui buruz· geographia eta historia

osteguna, apirila 12, 2007 3:41:00 PM  
Blogger Ivan d'Etcheverry said...

HELBIDEA HON EUSCAL BIBLIOTHECA:

www.euskalbiblio.tk

Ivan d'Etcheverry

ostirala, apirila 13, 2007 12:46:00 PM  
Blogger Ivan d'Etcheverry said...

Adisquideoc,

Aurreco helbidea gaizqui dago. Içan behar liçaque honela:

http://www.euskalbiblio.tk

ceinec reconducitzen baitzaituzte honetara:

http://euscara.wikispaces.com

Ivan d'Etcheverry

astelehena, apirila 16, 2007 11:20:00 AM  
Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Gaur Berrian akademiko Bernardo Atxagak hauxe dio(eguaztena 18 apirila 2007, or 43):

Kontu ultra-tribialak hizkera ultra-solemnez emanak. Tribialtasunaren eta solemnitatearen nahasketa horretan dago, nire ustez, gaurko ...

asteazkena, apirila 18, 2007 6:28:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home