Informatzeko onena, ordena informatiboa

Txopi-k du planteatzen honako galdera (ikus hemen):

Azken aldi hontan nik ez dakit zertaz, baina bai egunkaritan eta bai telebistan ere, sintaxi berri bat erabiltzen ari da, eramaten duena SUJETOA atzekaldera. ...
Ze iruditzen zaizu sintaxi mota berri hau? Eraginkorra izaten ahal da? Ze koste izaten ahal du an ikuspegi komunikatibo?

Puntu horretaz zerbait mintzatu ginen hemen ere, baina, dudarik gabe, gaiak ematen du luzerako. Har daigun, adibiderako, gaurko alea on Berria, zeinen titular nagusia dén honako hau:

Urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea nahi dute alkateek Nafarroan.

Konpara daigun aurreko titular hori eta hurrengo aukera kanonikoago hau:

Nafarroan, alkateek urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea nahi dute.

Hor, zér gertatu da? Hor, hasierara ekarri dugu bai lekuá non den kokatzen informazioa, nola ere sujetuá on informazioa (hobeto thematizatuz esaldia), halatan ze, orain distantziatu jaku sujetua eta aditz nagusia, tartean dugularik "iruzkin" (ogitarteko) luze eta konplexu samarra: "urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea". Horrek zaildu egiten du konprensioa.

Ogitarteko luze edo/ta konplexu horrentzako soluziobidea ez da OVS, hori baita bigarren mailako adabaki sintaktiko aski dorpea (estrategia horri deitu jakó "mahomarena"). Izanez ere, Mahomarena da soluzio komunikatiboki-baldintzatu bat, baldintzatua ganik beharra ki manténdu ustezko galdegaia an bere ustezko lekua. Mikel Haranburu zúen galdetzen hau (respektu antzeko debate bat):

Eta esaldien helburua zein da -Egunkarian, jakina-, galdegai bati ERANTZUTEA, ala informazio bat ematea?

Azken buruan, galdera horretantxe aurkitzen da jatorriá eta zergatiá on evoluzioá tikan estruktura adierazkorrak nola SOV edo OVS ki estruktura informatibo-diskursiboena zein dén SVO. Esan nahi baita ze hortxe dago arrazoia zergátik garai zaharretan nagusi ziren eredu sinple eta adierazkorrak: hain zuzen ere orduan nagusi zirela galderantzun sinple eta kontextualak.

Gaur egun, ordea, galdera-erantzun kontextualek sortutako eredu hori gainditua dago zio baldintza komunikatibo diferenteak, izan ere ustezko galderantzunen eredu horrek ez baitu balio ki konplitu gaur egungo behar informatibo konplexu eta askoz neutroagoak, zeinen aurrean soluzio komunikatiboki-eraginkor eta orokorra dá SVO hitz-ordena diskursiboa, eta ez OVS ordena antidiskursiboa. Ikus daigun nóla eman goiko titularra bidéz ordena informatiboa:

Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas sean declaradas zona catastrófica.

Hor, gainera, erraz uztartu ahal dugu informazio gehigarria:

Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas (por el desbordamiento del Ebro) sean declaradas zona catastrófica.

edo:

Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas (por el desbordamiento del Ebro) sean declaradas zona catastrófica (de alto valor ecológico y económico).

Ikus beste adibide bat, hartua ti gaurko Berria (10. orrialdea), non aurreko arazo berberak agertzen jakun, baina areagotuak:

ETAk atentatuak egiteko duen gaitasunari buruzko argibideak eskatu dizkio PPk Rubalcabari.

Ez al da txoratzeko modukoa?

Eta egoera latz horren erantzuleak dirá gure zuzendari liguistikoak, zeinek nahiágo ustezko zuzentasuna, zurruna eta obsoletoa, lehenago ze emátea aurrerapausuak buruzki eredu irekiagoa, ahaltsuagoa, malguagoa, reflexiboagoa,...

Bejondeiela! [110] [>>>]