Italo Calvinoren larregikeriak eta Lertxundiren antilingua

Aurreko sarreran mintzo ginen burúz beharrezko distantziamendua, akontextual eta formala, zein bilatu ohi den noiz idazten dirén, adibidez, epaitegiko deklarazioak edota antzeko textuak (berriak, arauak...). Hortaz, justuki helburu horretara zuzendu beharko da erabilera linguistikoa, efizienteki eta efektiboki (betiko moduan) zeren bestela ager litezke arazoak, osatuz hóri zeini Calvinok deitu antilingua (ikus aurreko sarrerako adibidea). Italo Calvinok dio an bere "La anti-lingua" (1965):

Todos los días, sobre todo de cien años a esta parte, por un proceso hoy ya automático, miles de nuestros conciudadanos traducen mentalmente a la velocidad de máquinas electrónicas la lengua italiana en una antilengua inexistente. Abogados y funcionarios, gabinetes ministeriales y consejos de administración, redacciones de periódicos y de telediarios, escriben, hablan y piensan en la antilengua. [...]

El que habla la antilengua siempre tiene miedo de mostrar familiaridad e interés por las cosas de las que habla, y se siente en el deber de dar a entender: «Yo hablo de estas cosas casualmente, pero mi función está muy por encima de las cosas que digo y que hago, mi función está por encima de todo, incluso por encima de mí mismo». La motivación psicológica de la antilengua es la falta de un verdadero contacto con la vida, es decir, en el fondo, el odio por uno mismo. [Calvino, 1965]

Beraz, ulertu behar dugu ze ...

...todos los días, miles de nuestros conciudadanos, abogados y funcionarios, gabinetes ministeriales y consejos de administración, redacciones de periódicos y de telediarios, siempre tienen miedo de mostrar familiaridad e interés por las cosas de las que habla, y se sienten en el deber de dar a entender: «Yo hablo de estas cosas casualmente, pero mi función está muy por encima de las cosas que digo y que hago, mi función está por encima de todo, incluso por encima de mí mismo», teniendo como motivación psicológica, en el fondo, el odio por uno mismo.

A ze larregikeria!

Gure ikuspuntutik, baina, abokatuek, kazetariek edota politikoek ez dute batere beldurrik ki erakutsi familiaritatea eta interesa noiz redáktatzen deklarazioak, berriak edo arauak: soilik egiten dute hóri-ze egin behar duten, hóri-ze eskatzen diegun, gorde dezatela distantzia bat, ez dezatela erabili tonu familiar desegoki bat, izan daitezela neutralak eta aseptikoak. Ahalik eta neutralenak. Ahalik eta aseptikoenak. Eta, alde horretatik eta oro har, aski ondo betetzen dituzte euren helburu komunikatiboak, izan ere, Calvinoren adibidea ez da baizik karikatura bat.

Abokatuek, kazetariek edota politikoek ez dute sentitzen inolako beharra ki adierazi ze euren funtzioa dago gainén guztia, inkluso gáinén euren buruak: soilik saiatzen dira bilatzen beharrezko distantzia bat, distantzia profesional bat, an idatzi batzuk non exigitzen diegun ze gorde dezaten distantzia hori. Ez dago hor ezer personalik, báda zerbait profesionala.

Abokatuak, kazetariak edota politikoak erratu daitezke, eta erratzen dira noiz egíten lan bat zein ez den erraza, baina errakuntza horien motivazio psikologikoa ez da norberaganako gorrotoa: hori esatea dá, gure ustez, larregikeria itzela, guztiz lekuz kanpo dagoena. Abokatuek, kazetariek edota politikoek batzuetan ez dute asmatzen berdin nola Italo Calvinok ez duen asmatu noiz egíten goragoko juzku desorekatu horiek.

Erabilera txar horiek, noiz agertu, ez dira baizik hori: erabilera txar batzuk, erabilera inefiziente batzuk, erabilera inefektibo batzuk, zein ez diren (izan behar) araua, baizik salbuespena (justuki zeren ez diren estrukturalak, baizik azalekoak eta aise evitagarriak), eta gure ikusmoldean, estrukturalak ez izanki, ez lukete merezi hóri denominazioa on antilingua, zein den, berriro ere, ondo larregizkoa. Antilingua izendapena gorde beharko litzateke ki zerbait estrukturalagoa, serioagoa, sakonagoa, inulergarriagoa, inexpresiboagoa eta disfuntzionalagoa nola adibidez hemengo prosa on Anjel Lertxundi bera. Horrek bai merezi duela hóri izendapena on antilingua! [311] [>>>]