ostirala, ekaina 12, 2020

'dieza(i)zkidake': 5 silaba eta gorri

Genioen hemen:
Linguistikan nekez emanen dira lege orokorrak: kasuistiká izaten da hain handia non (ia) beti existituko dira salbuespenak ki edozein arau zein proposa daigun. Baina, bádira tendentziak, tendentzia argiak, tendentzia sendoak, zein abantailaz laburbil litezkén an arauak, arau orokorrak, zein oso kontuan hartu beharko liraké begira ki euskara batua.

Eta halakoxea litzake tituluko lege-moduko hori:
Adizki laguntzaileak ez lirake pasatu behar ti 4 silaba zein hasí kin konsonantea.
Zeren, edozein kasutan, 4 silabatik gorako inflexioak jada luzeak dira, baina noiz dituztén, gainera, gehiago ze 4 silaba zein hasi kin konsonantea (demagun "zeniezazkigun", "zeniezazkiguten", "zeniezazkiguketen"), definitiboki astun gertatu ohi dira, halan ze egonen da (eta báda) joera orokor bat ki saihestu haien erabilera.

Hortaz, oso gauza ona litzaké 4 halako silabatik gorako laguntzaile guztiak ordezkatuko balira kin forma laburragoak eta sinpleagoak, nahiz ez horregatik gutxio propioak. Edo, ordezkatu ezean, gutxien-gutxienik beharko liraké aukerak, aukera explizito sinpleagoak. [Balbula, 2020]
Atzo, Josu Lavin-ek zioen:
Ongui erabilcen direnec ez dute forma simpleagoric behar.
nizquiçuque, adibidez
Neuc ençun eguiten dut eta erabilcen.
"nizkizuke" adizkiak 4 silaba ditu, eta sartzen da an gure esparru erosoa, halan ze, berez, ez litzake hor zértan bilatú forma sinpleagorik. Ondo. Hortaz, eman litezke:
nik zuri nizkizuke
zuk niri zenidazke
Horretarakoxe existitzen dira aukerak. Josu-k aurrerago zioen ze:
cenizquidaquete, ordea, uste dut seculan ez dudala ençun contextu communicativo normaletan.
Gure irizpidean adizki hori agertzen da an alde gorria, kin bere 6 silaba. Ondo.

Azkenik dauzkagu 5 silabakoak, non dauzkagun adibidez goragoko "zeniezazkigun", edo Josu-k atzo aipatutako "cenizquidaque" edo "dieçazquiogun". Esan nahi baita ze hor izan ahal ditugu kasu urdinak eta gorriak araúz konplexitatea on silabak (zeintan gure irizpideak soilik konsideratu du elementu basiko bat). Seguruena, hor egon gintezke eztábaidatzen bakoitz kasu partikularra ad infinitum, baina ez da hori gure asmoa, baizik erakustea tendentzia orokor esanguratsuak, zeinekin lan egín. Alde horretatik, ikus daigun Josu Lavin-ek egindako ondoko proposamena afin ordezkatu “dieza(i?)zkidake” (hemen, 2004):
SINGULARRA: diezadake,
PLURALA: dietzadake (“dieza(i?)zkidakeahoskaezinaren ordez).
dieza(i?)zkidake”: 5 silaba eta gorri. Ondo. [924] [>>>]

Etiketak: , ,

4 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

EZAN aditzean:
iezaio => iezo
iezaie => ieze
iezazkio => ietzo
iezazkie => ietze
iezazki => ietza
Aldaqueta hauec eguin ostean ceinçu forma lirateque luceegui?

Adibidez:

zeniezazkidakete => zenietzadakete
kete => kee
=> zenietzadakee

Luceeguia oraino?

ostirala, ekaina 12, 2020 11:07:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

zinateke ençun eguiten dut, baina zinatekete ez. Casu honetan ere
kete => kee
zinatekete => zinatekee
Zuek formari dagozquionetan kete => kee
Aurrera pausu handia liçate.

ostirala, ekaina 12, 2020 11:29:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

Eguia erran ÇUEC icenordainari dagozquion TE guztiac E modura ahoscatu ahal içaitea gauça ona liçate:
carete => çaree
ceundequete => ceundequee
ceneçaquete => ceneçaquee
cenieçaguquete => cenieçaguquee
Alderanciz ençuten dira:
daquiçute <= daquiçue formaren ordez

ostirala, ekaina 12, 2020 11:48:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

Bon, batueraz manten litezque iezaio eta iezaie, iezo eta ieze baric.

ostirala, ekaina 12, 2020 1:14:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home