larunbata, otsaila 27, 2021

Edo, bestela, mugi dadila aditza ki burua on inflexioa, eta geldi dadíla sujetua an bere sortzezko gunea

Azken sarreretan (adibidez an "Fernández eta Ortiz de Urbina (2007): '... aditza ezkerretara eraman ondoren, ASO hurrenkera lortzen dugu, hasierako mintzagai-iruzkin hurrenkera apur batean ezkutatzen duena.'") ikusi dugu nóla Fernández-ek eta Ortiz de Urbinak erakusten ziguten nóla generatuko luketén VSO ordena an sintaxiak non ordena hori dén oso ohikoa. Izan ere, beharko zirén bi mugimendu (ikusten dugu ze "mugimendu" kontzeptua dá klavea an marko generatiboa): alde batetik, sujetua mugituko zen ki espezifikatzaile-gunea on inflexioa, eta bestetik, aditza are gorago mugituko zén ki posizio bat are aurreratuago zein sujetua:

https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLS99ngYPbr0B128K03XNewexCEz6b46O0FA1mbeIVEFtIIUCzmNveVkt1kysOYLgU7wI41PcCPp_9JxNrLKgUWD4bm_d3mxt6Xf2c5nJY5yC4WYZQk2RFd7Tu4odjTdcFQCKimA/s960/hurrenkerak5.png

Horrek bi hutsune utziko zituen an aditz-sintagma, bata an jatorrizko gunea on sujetua, eta bestea an jatorrizko gunea on aditza, non geldituko zirén bi arrasto ("trace", ti). Horren inguruan, atzo Laka-k gogoratzen zigun ze (Laka, 2008:16):

..., mugimendu edo lekutze sintaktikoa konputatu ahal izateko, gogoratu behar dugu (oharkabean bada ere) lekuz kanpo aurkitutako osagaiekin, eta gainerako osagai eta elementuak konputatzen jarraitu behar dugu, lekuz kanpoko osagaien jatorrizko lekuak eta perpausaren elementu guztien arteko harremanak egokiro antzeman arte (Gibson 1998). [Laka, 2008:16]
halan ze ("Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean" 2008:16):
"... zenbat eta prozesu sintaktiko konplexuagoak izan, orduan eta zama handiagoa ezarriko diogu oroimenari, eta gure egitura kontzeptualak denbora gehiagoz mantendu beharko dira aktibatuta." (2006b:293) [Erdozia-ren hitzak (2006), zein Laka-k aipatu an bere 2008-ko artikulua]

Esan nahi baita ze, VSO (goragoko moduan) sortzeko, beharko zirén bi mugimendu zeinen konputazioa luzatuko zen harik gramatikalki uztártu pieza guztiak on puzzle generatiboa (adibidez, egoki uztartu beharko liraké mugitutako elementuak eta euren jatorrizko arrastoak), hola sórtuz kostu konputazional bat zein, modu sinple batean modelatuta, imagina daikegu proportzionala ki mugimenduen kopurua (nahiz beste aldagai batzuk ere sar litezken an funtzioa, nola mugimenduaren luzera respektu sortzezko gunea,...). Hortaz, gauza litzaké ze, goragoko kasu horretan, beharko zirén bi mugimendu.

Bi mugimendu horiek gehiegi joz gero, proposa zeinké beste bide generatibo bat, merkeagoa konputazionalki. Ikus an Fernández eta Ortiz de Urbina (2007:243):

Hain errex nola hori. Ez bazaizu gustatzen lehenengoa, proposa daikezu bigarren sorbide hau, non, orain, sujetua geldituko litzaké an bere sortzeko gunea (barnén aditz-sintagma: jada ez da beharrezkoa beste nonbaitera joatea ki jasó sujetuaren "zerak" edo "tasunak", nola Fernández-ek eta Ortiz de Urbina-ek kontatzen zigutén hemen), eta izanen aditza zein mugutu beharko den ki inflexio-burua, eginez soilik mugimendu bat!

Hori kontakizuna konputazionalki merkeagoa izanik (mugimentu bat aúrka bi), akaso nagusitu beharko litzake gain lehenengo kontakizun garestiagoa, baina... ez da horrela gertatzen an kasua on Fernández eta Ortiz de Urbina: zergátik? Bihar ikusiko dugu. [1184] [>>>]

Etiketak: , ,