Evoluzio sintaktikoa aztertzean, enfokea izan beharko litzake nagusiki diskursiboa, gehiago zein sintaktikoa

Atzokoan Hoeks-ek (2016) zioskun:

The main point will be that the change into SVO can be explained as driven by functional preferences that become more prominent when languages evolve over time, while the emergence of an SOV proto-language can be explained because SOV is more prefered when languages are still in a rudimentary state. [Hoeks, 2016]

Hoeks, hor, mintzo zaigu gain oinarrizko hitz-ordenak arten sujetua, objetua eta aditza, baina bere reflexioa guztiz hedagarria ki ezaugarri sintaktiko orokorragoak nola dirén buruazkentasuna eta burulehentasuna. Ordena buruazkena, jaioko zen oraturik ti eskua e OV ordena, bitárten ordena burulehena (sortzeko zailagoa zatio hasi ti elementu abstraktuagoak nola baliabide prepositiboak), joango zen garatzen kin VO ordenak zehar denbora. Hor argiki antzematen da evoluzio sintaktiko bat, baina zerén bila doa? Zér bilatzen da kin evoluzio hori? Zéin da helburua e evoluzio hori?

Bilatzen dá diskursibitatea, bilatzen dá kapazitatea ki garatu ideia konplexuak an modu reflexibo, eroso, potente, ireki, efektiboa, zeinen beharra den bereziki nagusitzen noiz behar komunikatiboak bihurtzen diren konplexuagoak. Honela mintzo ginen hemen gain teknologia buruazkena eta burulehena:

Bai, dá teknologia sintaktiko bat [referitzen ari gara ki teknologia buruazkena] zein ondo zetorren noiz hizkuntzak sortu ziren, noiz mezuak zirén oso kontextualak, noiz nahikoa zen esatea hitz bat (izen bat) afin uler zedin mezu osoa (aditza eta sujetua gehien-gehienetan kontextualak baitziren), noiz ez zen beharrezkoa diskurritzea gain ideiak zeren kontextuak azaltzen zuén ia dena, ia beti. Halako sintaxi buruazkena sortu zen naturalki ti (edo kin) keinuak (ezin kontextualagoak), eta hola, baliabide buruazkenak joan ziren garatuz naturalki gain oinarrizko OV estruktura hori, sórtuz baliabide buruazkenak an sintaxi buruazkena (OV kin postposizioak).

Baina, hizkuntza bat dá erraminta ikaragarri bat zeinen posibilitateak ez diren amaitzen kin mezu zuzen-labur-bapatekoak, eta, suerte onez, joango zen aurkitzen bidea ki bihurtu potenteagoa, emánez aukera komunikatibo aberatsagoak eta efektiboagoak azpi baldintza komunikatibo askoz orokorragoak. Eta ez gara orain mintzatzen gain lexiko zabalagoa (hori ere), baizik gain estruktura sintaktiko progresibo eta irekiagoak zein zúten ahalbidetzen komunikazio aberatsago, finago, erosoago eta, denaz gain, efektiboagoa.

Bai, evoluzio sintaktikoa aztertzean, enfokea izan beharko litzake nagusiki diskursiboa, gehiago zein sintaktikoa (nahiz kategoria sintaktikoak ere oso lagungarriak izaten diren afin aurkitu erlazio estatistiko oso interesgarriak, hala nola ze sujetuak, tipikoki thematikoak, kokatu ohi dira an hasiera e esaldiak, non gramatikalizatu ohi diren). Baina gauza da ze orohar bilatzen ari dirá aukera diskursibo potente-eraginkorrak zein ondo moldatzen diren kin egoera komunikatibo exigenteak. Eta hor, diogunez, hurbilketa izan beharko litzaké nagusiki diskursiboa, zein oinarritzen den an kontzeptuak nola informazio thematikoagoa (referentzialagoa, abiapuntua), edo informazio rhematikoagoa (berriagoa, helburua) an kontextu potentzialki ondo konplexuak (kontextu diskursiboan, adibidez, sujetu thematikoa konsidera daiteké buru diskursiboa e predikatu rhematikoagoa: ikus "Gure helburu funtzionaletarako, sujetua konsidera daiteke buru diskursiboa e esaldia (zeinen osagarri diskursiboa dén predikatua)"). [⇶]