Hortxe dago gakoa on asimetria artén sintaxi burulehena eta buruazkena azpi baldintza orokor-landuak: euren kontrako norabide expansiboa

Atzo mintzo ginen burúz aipu hau ganik Duanmu (2007):

The syntactic non-head has a deeper structure because it is phrasal in nature and can expand. In contrast, the syntactic head is a word (or a morpheme), which cannot expand. [Duanmu (2007) buruta Duanmu 1990]

Bai, osagarriak dirá sintagmak an natura (phrasal in nature), sintagmak zein expanditu ahal diren bidéz beste azpisintagma batzuk non egonen dirén beste azpiosagarri batzuk zeinen buruan izanen dugún azken osagarri bat, osagarri sakonena, zein sintaxi diskursiboki-buruazkenetan kokatuko den an esaldi-hasiera, eta sintaxi diskursiboki buruazkenetan an bukaera.

Expansio hori gertatzen badá aurrerantza (nola gertatzen den an sintaxi burulehenak) ordezta atzerantza (nola gertatzen den an sintaxi buruazkenak), hortik segitzen dá irekitasun sintaktiko-expresiboa, zeren mintzatu ahala joan gaitezke eraikitzen, pausatuki, osagarri gerota rhematikoagoak, gerota xeheagoak gain parte thematikoa (edo thematikoagoa) zein jada joan garen finkatzen an hasiera on esaldia.

Hortxe dago gakoa on asimetria artén sintaxi burulehena eta buruazkena azpi baldintza orokor-landuak: euren kontrako norabide expansiboa, zeinek bide ematen du ki irekitasun sintaktiko-komunikatiboa noiz expansio hori gertatu ahal den aurrerantza (expansio progresibo-koherentea). 

Izan ere, estruktua irekiak ahalbidetzen dú ondo presta daigun esaldiko parte rhematikoen hori, progresiboki, alde batetik hiztunari ahálbidetuz joatea emeki eraikitzen bere rhema an modu pausatu, reflexibo eta irekia, halan ze esaldiaren potentzia informatiboa biderkatuko da an modu aberasgarria; eta bestaldetik mezu-jasotzaileari ahálbidetuz jasotzea mezua an modu koherentea, halan ze adreilu informatiboak joan ahal diren integratzen jarraituki an entendimendua, minímotuz erabilerá on memoria laburra, eta bidératuz mezuaren interpretazio analitikoa (eta ez sintekikoa) eta ondo bideratua ki azken txanpa non aurkituko den informazio gutxien eskuragarria, rhematikoena, xeheena, non gehienetan kokatu nahi genukén indar prosodiko nagusia eta orohar intonazio expresiboena. [1374] [>>>]