ostirala, iraila 10, 2021

Duanmu (2007) dú lotzen bere azentu-araua ("Non-head Stress rule") kin Shanon-en informazio-teoria bidéz bere "Information-Stress Principle"

Duanmu (2007) dú lotzen a indar prosodikoa zein hitzek jasotzen duten an diskursoa eta hitz horien karga informatiboa, bidéz bere printzipioa e azentuazio informatiboa (Information-Stress Principle):

Duanmu dú explizituki erlazionatzen bere printzipio hori kin Shanon-en (1948) lana, non hitzen informazio-karga lotzen zen kin euren probabilitatea ki agertu an diskursoa:

Bereziki interesgarria iruditzen zaigu azken puntu hori (b puntua), non, modu orokor batean, lotzen dirá ez soilik hitzak (a puntua), baizik-ere posizio sintaktikoak (nola demagun, buruak edo ez-buruak) kin euren informazio-karga tipikoa:

b. The more possible words there are for a given syntactic position, the less probability each word has, and the more intonnation load it has for that position. [Duanmu, 2007]
Modu horretan, Duanmuk azaldu ahal du bere 1990ko araua e azentuazioa an ez-buruak (Non-head Stress rule), zeintaz mintzatu ginén adibidez hemen:

Duanmu finean ematen ari da azalpen funtzional bat ki bere araua e 1990: izan ere, indar prosodikoa kokatuko litzake an ez-buruak zeren ez-buruak expanditu ahal dira, eta expanditu ahal dira hainbeste nola nahi den, halan-ze euren aukera-kopurua an diskursoa dén ezmugatua, eta hortaz, aukera horietako bakoitzak izanen luké probalitate gutxi ki agertu, bide horretatik apórtatuz informazio erlatiboki gehiago zein buruek, eta jásoz indar prosodiko erlatiboki handiagoa. []

Etiketak:

igandea, iraila 05, 2021

Hortxe dago gakoa e asimetria arten sintaxi burulehena eta buruazkena azpi baldintza orokor-landuak: euren kontrako norabide expansiboa

Atzo mintzo ginen buruz aipu hau ganik Duanmu (2007):

The syntactic non-head has a deeper structure because it is phrasal in nature and can expand. In contrast, the syntactic head is a word (or a morpheme), which cannot expand. [Duanmu (2007) buruta Duanmu 1990]

Bai, osagarriak dirá sintagmak an natura (phrasal in nature), sintagmak zein expanditu daitezke bidéz beste azpisintagma batzuk non egonen diren beste azpiosagarri batzuk zeinen buruan izanen dugún azken osagarri bat, osagarri sakonena, zein sintaxi diskursiboki-buruazkenetan kokatuko da an hasiera e esaldia, eta sintaxi diskursiboki buruazkenetan an bukaera.

Expansio hori gertatzen bada aurrerantza (nola gertatzen den an sintaxi burulehenak) ordezta atzerantza (nola gertatzen den an sintaxi buruazkenak), daukagú irekitasun sintaktiko-expresiboa, zeren mintzatu ahala joan gaitezke eraikitzen, pausatuki, osagarri gerota rhematikoagoak, gerota xeheagoak gain parte thematikoa (edo thematikoagoa) zein jada joan garen finkatzen an hasiera e esaldia. 

Hortxe dago gakoa e asimetria arten sintaxi burulehena eta buruazkena azpi baldintza orokor-landuak: euren kontrako norabide expansiboa, zeinek bide ematen du ki irekitasun sintaktiko-komunikatiboa noiz expansio hori gertatu ahal den aurrerantza (expansio progresibo-koherentea). 

Izan ere, estruktua irekiak ahalbidetzen du ondo presta daigún esaldiko parte rhematikoen hori, progresiboki, alde batetik hiztunari ahálbidetuz joatea emeki eraikitzen bere rhema an modu pausatu, reflexibo eta irekia, halan-ze esaldiaren potentzia informatiboa biderkatzen da an modu aberasgarria; eta bestaldetik mezu-jasotzaileari ahálbidetuz jasotzea mezua an modu koherentea, halan-ze adreilu informatiboak joan daitezke integratzen jarraituki an entendimendua, minímotuz a erabilera e memoria laburra, eta bidératuz mezuaren interpretazio analitikoa (eta ez sintekikoa) eta ondo bideratua ki azken txanpa non aurkituko den informazio gutxien eskuragarria, rhematikoena, xeheena, non gehienetan kokatu nahi genuke indar prosodiko nagusia eta orohar intonazio expresiboena.

Etiketak:

asteazkena, iraila 01, 2021

Duanmu (2007) buruzta Duanmu (1990): "Non-head Stress: In a syntactic structure [A B], one is the head and the other the non-head. Phrasal stress is assigned to the non-head."

Atzoko sarreran genuen komentatzen nóla:

Osagarrien buru sintaktikoek (adibidez, konjunzioek, pre edo postposizioek edo aditzek) eskaintzen duten informazioa izaten da referentziala; alegia, oinarrizkoa afin ondo kontestualizatu ditzagun euren osagarriak eta oso bereziki esaldiko azken gako informatibo edo espresiboak, baina, hala ere, ez da izaten bertan informaziorik rematikoena, esanguratsuena, edo espresiboena, zeini eman nahiko geniokeen indar handiena. Hori dela eta, sintaxi buruazkenen osagarri-buru hitz-ordenak ez du batere laguntzen kokatzen bukaeran elementu sintaktikoki-informatiboki-prosodikoki esanguratsuena.
Bai, errepikatzen dugu: indar prosodikoa ez ohi da kokatzen an buruak, baizik an osagarriak, erákutsiz osagarrien rhematikotasun handiagoa respektu buruak.

Horretaz, gaur honatu nahi genuke ondoko aipua ganik Sam Duanmu, aterea ti bere papera titulatzén "Stress, information and language tipology" (2007), zeintan referitzen da ki bere aurreko lan bat (bere 1990ko tesia) non dún proposatzen azentuazio-arau neutro orokor bat an terminu hauek:

Non-head Stress:
In a syntactic structure [A B], one is the head and the other the non-head. Phrasal stress is assigned to the non-head.

Hor Duanmu ari zén proposatzén arau bat zeinen arabera kokatuko litzake indar prosodiko nagusia an esaldiak non ez dagoen foku enfatikorik: ari da gain (defektuzko) azentu nuklearra, neutro edo normala (edonola ere, azentu enfatikoa egonez gero, gehienetan bat-etorriko da kin azentu nuklearra, zeren justuki parte tipikoki rhematikoenak izanen du probabilitate altuena ki izán enfatizatua).

Horrela, predikatuaren indar prosodiko nagusia ez litzake kokatuko an aditza (baldin haren osagarririk balego) edo gain pre edo postposizioak, baizik an euren osagarriak, zein izanen liraké erlatiboki rhematikoagoak zein euren buruak, eta zein, gainera, izan litezke sinpleak edo ondo luzeak noiz estruktura sintaktikoa dén irekia  (bide batez esán ze, teoria ortodoxoan, azpiosagarriak berdin kateatu litezke an sintaxi burulehenak edo buruazkenak, progresiboki edo regresiboki, aurrerantza edo atzerantza. Kateatzetzeko simetria hori soilik da formala: funtzionalki ez da inondik ere existitzen). []

Etiketak: , ,