Firbas (1979) buruz Mathesius (1911): "Mathesius conception of word order as an outcome of an interplay of principles ... These principles may differ in intensity an manner [...] from an stage to another in the historical development of a language"

A ideia ezen bádira zenbait printzipio komunikatibo zeinen arabera diferenteki optimizatzen dira munduko sintaxi partikularrak an euren etapa ezberdinak (azpi baldintza ondo ezberdinak) ez da batere berria. Izan ere, ideia hori aurkitu ahal dugu jada an Mathesius (1911), zeintaz Firbas-ek dio (an bere "A functional view of 'ordo naturalis'", 1979):

Mathesius conception of word order as an outcome of an interplay of principles is in harmony with his endeavour to fully appreciate the tendencies that are at work in language (Mathesius 1911). These principles may differ in intensity an manner from language to language, or even from an stage to another in the historical development of a language. Language is therefore not viewed as a closed and perfectly balanced system. [Firbas, 1979]

Hor konsideratzen ari da a ideia ezen sintaxiek izan ahal dituzte baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak zeinen arabera optimizatuko dute euren ordena diferenteki an etapa ezberdinak zehar euren garapen historikoa.

Beste batzutan ere erabili da halako ideia e optimizazioa, baina askotan soilik konsideratuz bere alde sinkronikoa: hala egiten du adibidez Tomlin-ek (1986), zein dún proposatzen zenbait printzipio funtzional zeinen arabera azalduko litzake gaur egungo hitz-ordenen banaketa sinkronikoa, non lehenesten dirá SOV eta SVO (ikus gure sarrera titulatzén "[#12] Tomlin (1964): "These principles derive from fundamental cognitive constraints on the processing of linguistic information.""). Hawkins bera ere, an bere "Efficiency and complexity in grammars" (2004), finean ari da formaltzen eredu bat ki inplementatu Tomlin-en (1986) maiztasunen ordenazio sinkronikoa. Ikus ondoko adibidea aterea ti gure "Hizkuntza bere osaotasunean" (2017):

Mathesiusen planteamendua, ordea, ez da soilik sinkronikoa, baizik ere diakronikoa, berdin nola Hoeks-ena (2016), edo berdin nola gurea ere noiz genioén an "Sintaxia da ekonomia purua":

Munduko hizkuntzen sintaxiak dira momentuko emaitza puntualak zein diren sortzen ti maximizazio komunikatibo-ekonomiko konkretuak zein doaz garatzen diakronikoki an hizkuntzak segun zenbait irizpide orokor (zeinen relevantzia doa aldatzen), eta azpi zenbait restrikzio estruktural (zeinen indarrak ere aldakorrak baitira).

Bai, baldintza eta behar komunikatiboak erabat diferenteak dirá ...

... from an stage to another in the historical development of a language. [Firbas (1979) buruz Mathesius (1911)]

eta, dimensio diakroniko-funtzional hori dá kruziala. [⇶]