Háutsiz mito bat: japonieraren erabiltzaileek ez dute aisa kodetzen edo deskodetzen esaldi luze rigidoki buruazkenak, eta are gutxiago esaldi oso luzeak

 Zioen atzo Bittor Hidalgo-k:

Eta nola lortzen dute orduan aditz amaierako eskema zurrun hori gordetzea gaurko kultur hizkuntza garatuaren esaldi luzeretan japoniera, koreera edo turkiera bezelako hizkuntz aditz amaiera zaleak are munduko esaldi luzeenetan? Niri sinistezina gertatzen zait... Esaldi laburretan aukerakoa eta arazo gabea litzatekeen aditz amaierako joera, zurrun gordetzea esaldi infinituetan... Nola? Zergatik? Masokista hutsak dira beren aditz amaierako legea bete beharrean?

Eta horrek galderak gogoratu digú beste galdera bat zein Bittor-ek berak egin zion nori-eta Givon-i an 2005, eta zein jasotzen genuen an gure sarrera titúlatzen "Japoniera: korronte kritikoa": 

And if Japanese is so a rigid verb final language how can the current Japanese hearer or listener manage to easily understand verb final long (very long) sentences, as those with verbs of thinking or saying? Maybe, it is necessary for them to start reading (not listening, of course, they can not) by the end to understand sentences, as it is usually recommended for foreigners («Sometimes it is good to start from the end of the sentence and work your way to the beginning. In that way you will learn the most important info first (the verb) and move to what is made to happen and who does it.»). Because cognitive processement constrictions seem to be more or less similar for humankind, ...  [Bittor Hidalgo]

Erantzun bidean, aurrena argi utzi behar dugu puntu bat, hautsi behar dugu mito hori ezen...

... the current Japanese hearer or listener manage to easily understand verb final long (very long) sentences, as those with verbs of thinking or saying

Ez, japonieraren erabiltzaileek ez dute aisa kodetzen edo deskodetzen esaldi luze rigidoki buruazkenak, eta are gutxiago esaldi oso luzeak. Ez, japonieraren esabiltzaileek ordaintzen duté kostu komunikatibo handia zatio erábili oso estruktura buruazken zurruna, eta, esan gabe doa, baita an esaldi luzeak edo oso luzeak. Mitoa da hori erraztasuna, mito bat zein hautsi behar den.

Jakina, zailtasun horiek utzi beharko luketé arrasto argi bat, eta, hortaz, galdera dá: nón antzeman ahal dugu arrasto hori? Ba, adibidez eta nabariki an diferentzia estruktural abismala zein japonieraz gertatzen dén artén hizkera idatzi planifikatua, eta hizkera mintzatu ez-planifikatua. Zeren, nola genioen an gure sarrera titúlatzen "Japoniera: itogarriki SOV-buruazkena":

... japoniera mintzatzen da oso zatika, oso ez-jarraituki, egínez mila eta bat pausa planifikatzaile-prozesatzaile, ordainduz prezio handi-handia an matizazio expresiboa on euren esanak,... ia esaldi bakoitzean, ia sintagma bakoitzean, etengabe.

Gauza da ze, hizkera mintzatu ez-planifikatuan, are esaldi ondo sinpleak nola:

Mr. Yamato never values our software job.

bihurtu ohi dirá oso estruktura ez-jarraitu eta intonatiboki konplexu, nola ikusten genuen an gure sarrera titúlatzen "9 intonazio-unitate eta 9 multzo foniko (azpimarratu nahi dugú intonazio final bat an leku zentral bat)", zeinen eduki osoa gogoratuko dugú orain:

Atzoko sarreran ikusten genuén nóla zatitu ohi den japonierazko diskurso mintzatua an unitate intonatibo laburrak (ikus beherago atzoko adibidea ganik Iwasaki eta Tao, 1993). Gaur azpimarratu nahiko genuke ze atzoko (beheko) unitate intonatibo horiek ez ziren soilik unitate intonatibo, baizik-ere unitate foniko, zeren, atzoko notazioan ...

...; commas and periods indicate non-final and final intonations respectively. [Iwasaki eta Tao, 1993]

Izan ere, ulertu behar dugu ze intonazio final batek eskatzen dú bere ostean pausatxo bat, antzera nola "nee, ..." partikula interakzionalak ere (berez partikula hori bera dá pausa moduko bat), halan ze atzoko esaldian izanen genuké 9 intonazio-unitate eta 9 multzo foniko:

Bereziki deigarria iruditu zaigu hori intonazio finala zein den gertatzen artén 5. eta 6. IUak, non, printzipioz, ez genuen esperoko inolako bukaerarik. Bereziki azpimarragarria zeren adierazten digu noláko zatikatua izan ahal den japonierazko diskurso mintzatua.

Horrek ideia argia ematen digu nóla esaldi printzipioz oso sinple bat ("Mr. Yamato never values our software job.") bihur daiteken oso kodifikatzeko-konplexua noiz kodifikatzailea ohituta dagoen emáten informazioa bidéz estruktura rigidoki buruazkenak, zeintan praktikoki dena doán bihurtzen mintzagai (ia) harik ailegatu ki aditza.  

Horrek guztiak, apárte euki kodifikatzeko-kostu (prozesamendu-kostu) itzel handia, esan nahi baita apárte izan oso inefizientea (konpáratuz kin sintaxi burulehenak), bere emaitza ez da batere moldagarria expresiboki, zeren guztiz baldintzatua dago zatio etengabeko beharra ki bihúrtu informazio gehiena mintzagai (goragoko kasuan, dena sálbu aditza: "shite nai"), halan ze emaitza bihurtzen dén oso inexpresiboa ere. Esan dugunez, kostu komunikatibo itzela. [1653] [>>>]