Koherentziak ematen du jarraitutasuna, ahalbidetuz unitate intonatibo luzeagoak edota laburragoak guztiz koherenteak, zein kodetzen diren an modu irekia, eta deskodetzen diren jarraituki bitárten jasotzen den hari informatiboa

Zenioen, Bittor, atzo:

Intonazio Unitateen balioaz ez dut uste zuzen zabiltzanik, hauek direnez hizkuntza guztietan (XV zein VX zerbait esateagatik), mezu hartzaileak BETI darabiltzan unitateak mezu emailearen mezua dekodetzen joateko hau jaso ahala (edota mezua irakurtzean neurri bertsuko irakurketa foveal eta parafovealetan eraikitzen dituen unitateak). Ez zaizu iruditzen?

Honetaz, gogora daigun sarrera hau:

• ..., (ia) hitz bakoitza izan ahal da informazio-unitate prozesagarri, (ia) hitz bakoitza bihur daiteke unitate intonatibo koherente  

non irakurri ahal ditugu zure hitz hauek, Bittor, eta jarraian gure komentarioa:

1. ‘informazio berria’ diozu: Esaldia da, osotasunean, INFORMAZIOA ematen duena, PREDIKAZIOA. Eta informazio hori ez da berria, ez zaharra., ez. ESALDI ZATIEK ez dute informazio ematen, esaldiaren / informazioaren zatiak AIPATZEN baino. [Bittor Hidalgo]

Baina, argi dago ze prozesamendu informatiboa garatzen da gradualki, on-line, arian-arian, potentzialki ia hitzetik hitzera, baldin ... (eta hemen dago koxka) ahal bada (ezin bada, bai, gorde beharko dira elementu informatiboak an lan-memoria harik aurkitú uztardura egokia, eráginez prozesamendu-kostu esanguratsuak hasieratik, eta gálduz efektibitatea).

Gauza da ze arian-ariko diskurso sintaktikoki koherentea doa erakusten nón integratu (eta interpretatu) (ia) hitz bakoitza. Horrela, (ia) hitz bakoitza izan ahal da informazio-unitate prozesagarri, (ia) hitz bakoitza bihur daiteke unitate intonatibo koherente. 

Esan nahi baita ze gure entendimenduak integratzen du edozer-ere zein uztartu ahal duen ziurtasunez: bai intonazio-unitateak noiz diren uztargarriak, baina baita beste edozein informazio unitate uztargarri, eta ezin badu, gorde beharko du informazio hori an lan-memoria espezifiko eta kostutsu bat harik-eta aurkitu informazio horren uztarketa segurua. Prozesamenduan gakoa dá uztargarritasun segurua.

Har daigun intonazio-unitate konkretu bat: esaldia. Esan geinke, goragokoaren bidetik:

Intonazio Unitate horiek (esaldiak) dirá hizkuntza guztietan (XV zein VX zerbait esateagatik), mezu hartzaileak BETI darabiltzan unitateak mezu emailearen mezua dekodetzen joateko hau jaso ahala (edota mezua irakurtzean neurri bertsuko irakurketa foveal eta parafovealetan eraikitzen dituen unitateak).

Eta egia izanik ere, egia hori izanen litzaké guztiz inkonpletoa baldin gure helburua balitz sakonki ulertzea nóla kodifikatzen eta deskodifikatzen ditugun gure mezuak, eta nóla sintaxiak eragiten dun efektu sakona gain gure komunikazioa. 

Berdintsu gertatuko litzake baldin, nola egiten duzun Bittor, gure fokua mugatuko bagenu ki unitate intonatibo txikiagoak ze esaldi osoa, zeinen informazioa ez den zértan izan uztargarria ziurtasunez (koherentea) an gure entendimendua, eta zein, bestalde, lirake hain unitate rigidoak ze euren informazio guztia izan beharko litzaken osoki thematikoa edo osoki rhematikoa.

Bai, mezu-hartzailea BETI saiatzen da erabiltzen edozein unitate intonatibo (batzutan inkoherenteak dira eta kargatu behar ditu an bere lan-memoriarik oinarrizkoena, egínez deskodifikazioa oso astuna), eta justuki bide beretik, BETI saiatzen da erabiltzen beste edozein unitate informatibo uztargarri (kin bere intonazioa) ze laguntzen dion progresiboki eta jarraituki uztartzen ziurtasumez a informazioa zein jasotzen ari den (sintaxi burulehen batean, unitate uztargarri txikienak izaten dirá hitzak eurak, zein doazen uztartzen koherenteki, arian-arian, online, erráztuz kodifikazioa eta deskodifikazioa ere).

Intonazio-unitateak ez dira baizik beste maila bat arten hitza eta esaldi osoa (hala hitza nola esaldia izan ahal dira intonazio-unitate), baina ez inondik inora maila erabakiorrena noiz aztertzen sintaxi baten flexibilitate sintaktiko-informatibo-expresibo-diskursiboa, esan nahi baita komunikatiboa.

Dudagabe, intonazio-unitateetan báda deskodifikazio-maila interesgarri bat (esaldia bera dá intonazio-unitate handi bat), baina ez da maila baxuena, ezta komunikatiboki erabakiorrena. Báda maila oinarrizkoago bat zeintatik dependitzen dirá intonazioaren posibilitateak eurak ere, eta are kodifikazio-deskodifizaio modu osoa: maila horretan aurkitzen dirá informazio-unitate koherenteak. 

Unitate koherente horiek joanen dira arian-arian uztartzen noiz-ere ahal duten (nahiz euren informazioa izán partziala), halan-ze zénbat-eta modu progresiboagoan ordenatuak egon, azkarrago joanen diren uztartzen, ahalbidétuz prozesamendu jarraituago bat, eta gutxio astuna, non lan-memoria oinarrizkoena (zeren bádira lan-memoria-maila ezberdinak ere) praktikoki libre egonen den. 

Horretaz gain, estruktura ireki horrek emanen ditú aukera informatibo-intonatibo flexibleagoak eta aberatsagoak. Izan ere, koherentziak ematen du jarraitutasuna, ahalbidetuz unitate intonatibo luzeagoak edota laburragoak guztiz koherenteak, zein kodetzen diren an modu irekia, eta deskodetzen diren jarraituki bitárten jasotzen den hari informatiboa

Amaitzeko gogoratu nahi genuke nóraino oztopatu ahal den ez soilik deskodifikazioa, baizik kodifikazioa ere, noiz erabiltzen estruktura buruazkenak (an "9 intonazio-unitate eta 9 multzo foniko (azpimarratu nahi dugú intonazio final bat an leku zentral bat)")

Atzoko sarreran ikusten genuén nóla zatitu ohi den japonierazko diskurso mintzatua an unitate intonatibo laburrak (ikus beherago atzoko adibidea ganik Iwasaki eta Tao, 1993). Gaur azpimarratu nahiko genuke ze atzoko (beheko) unitate intonatibo horiek ez ziren soilik unitate intonatibo, baizik-ere unitate foniko, zeren, atzoko notazioan ...

...; commas and periods indicate non-final and final intonations respectively.

Izan ere, ulertu behar dugu ze intonazio final batek eskatzen dú bere ostean pausatxo bat, antzera nola "nee, ..." partikula interakzionalak ere (berez partikula hori bera dá pausa moduko bat), halan-ze atzoko esaldian izanen genuké 9 intonazio-unitate eta 9 multzo foniko:

Bereziki deigarria irudi zaigu hóri intonazio finala zein den gertatzen arten 5. eta 6. IUak, non, printzipioz, ez genuen esperoko inolako bukaerarik. Bereziki azpimarragarria zeren adierazten digu noláko zatikatua izan ahal den japonierazko diskurso mintzatua.

Bai, hor dauzkagu 9 intonazio-unitate, eta 9 unitate foniko (luzeena 8 silabakoa), nahizta progresio komunikatiboa dén nekeza, ezjarraitua, itxia, intonatiboki oso zatitua eta baldintzatua, justuki zeren sintaxia jada hasi da eragiten bere efektu oztopatzailea.