Urgell (2018): "... '*e-' dutenek bakarrik garatu dute joko trinkoa. Galdera hauxe da: zergatik horiek bakarrik?"

Bukatzen genuén herenegun esánez:

Gure analisian, ordea, hala "-(t)e" nola "-(k)e" izanen zirén ber partikula signifikantea ("-e", zein litzaken ber "e-" indefinitua, zein dagoen an "e-kar", "e-kar-r-i" edo "l-e-kar" > l-e-kar-k-e", baina, azken horretan, bikoiztua postpositiboki) kin bi soinu epentetiko (betegarri) ezberdin: "-t-" eta "-k-", osatuz "-(t)e" eta "-(k)e", zein bái izanen ziren berdinak an forma eta balioa.

eta atzokoan mintzo ginen gain "-t-" eta "-k-" epentetiko baliokide horiek, zein ez diren baizik betegarri fonetikoak gabé signifikantza:

Diferentzia bakarra izanen zén zéin konsonante epentetiko erabiltzen den ("-t-" ala "-k-"), zein momentu eta leku bakoitzean resolvituko den segun faktore basikoki zirkunstantzialak, izan ere finean bi konsonante epentetiko horiek soilik dirá betegarri fonetikoak, ...

Gaurkoan gustatuko litzaiguke zerbait esatea gain "e" signifikante bakarra zein agertu an "-(t)e" eta "-(k)e". Hortaz ikus daigun zer dioen Blanca Urgell-ek (2018) an bere "Zer da lehenago, aditzoina ala partizipioa? Oharrak euskararen kronologiarako":

..., -i oraindik garden xamarra da funtsean, badakigu zertarako erabiltzen zen, *e- iluna suertatzen zaigun bitartean. [Urgell, 2018:786]

eta honako galdera ezin erakargarriagoa (ados) planteatzen du:

... eta -nekez kasualitatez izan- *e- dutenek bakarrik garatu dute joko trinkoa. Galdera hauxe da: zergatik horiek bakarrik? [Urgell, 2018:786]

Gure ikuspegitik, jatorrian, "e-" horrek berekin eramanen zuén a ideia e indefinizioa, adieraziz zerbait indefinitua zein oposatzen baitzen ki beste zerbait ondo definitua. Indefinizio hori aditzetan gauzatuko zen an indefinizio tenporal bat, adieraziz zerbait ez-presentziala, zein ez dagoen begien bistara, eta oposatua ki "da-" presentziala, definitua, zein bádagoen begien bistara. Honela:

• da - kar (definitua, presentziala, zein bádagoen begien bistara) 

• e - kar (indefinitua, zein preseski aditzetan oposatzen baita ki presentziala, edo begi bistakoa)
  

Oposizio horrek eragingo luké "e-" partikula soilik agertzea noiz erabili ahal zen "da-" oposatua, esan nahi baita an aditz horiek ze zeukaten joko trinkoa. [>>>]