"dirautzut > diutzut"

Ari gara proposatzen ondoko bilakaera fonetikoa an hizkera zentralak:

• derauo > dirauo > diuo > dio

zeinekin euskararen paradigma laguntzaile tripersonal osoa derivatuko litzaké ti "*eradun" aditza, hala mendebaldean (derautzo > deutzo > deutso) nola ekialdean (derauo > dereio > deio > dio) nola ere hizkera zentraletan (derauo > dirauo > diuo > dio).

Hartara, atzo genioén:

Bilakaera horretan [derauo > dirauo > diuo > dio] aurreneko pausua dá:

• derauo > dirauo
  

zein den evoluzio fonetiko bat zein datorkigún ondo testigatua an adizki pluralak ti hizkera zentralak, nola ikusi ahal dugun adibidez an sarrera hau, non jasotzen dirén ondoko forma pluralak kin "di..." ordezta "de..." regularra:

• dirautzut > diutzut (diutzudan)
  

• dirauztazu

• dirautza

• dirauzku
  

• ...

 [J. Oregi, 1972:359, an "Otxoa-Arinen 'Doctrina' - (1713)"]

Bestela esan, gure bilakaera hori ("de... > di...") gertatu zén an gizpuzkera zaharra (ikus sarrera hau), zeinen forma tripersonal pluralek erakusten zutén "di..." hasiera.

Eta jada atzoko adizki horietan (ti Otxoa-Arin, 1713) antzematen dá bigarren urratsa ere noiz ikusten dugún an lehen lerroa:

• dirautzut / diutzudan

alegia:

• -irau- > -iu- 

zeintaz mintzo ginen an ondoko sarrera:

• Ariztimuño (2020): "-irau- (> -iau- > -iu-)" [an adizkiak nola 'dirautzut' > 'diutzut']

eta non genioén:

Eta gaurko kontua da ze Ariztimuño (2020) mintzo zaigu gain goragoko evoluzio hori:

• dirautzut > diutzut (diutzudan)
  

noiz dioen an bere "Gipuzkoako euskara zaharre(ta)tik erdialdeko euskarara" (2020):

-irau- (> -iau- > -iu -) N-N-N indikatiboko laguntzailea objektu pluralekin. [Ariztimuño, 2020:63]

Hor, Ariztimuño-k aipatzen dú "diusku" bat (ti "dirauzku") emana an Lasarte. Esan nahi biata ze:

• diraut > diut

• dirauzu > diuzu

• dirauo > diuo

• ...

edo, bestela esanda, sortzen dirá "-iu-" formak.