'derauo > dirauo' berdin nola 'derautzut > dirautzut' (an gipuzkera zaharra: Otxoa-Arin, 1713)

 Atzokoan ondokoa genioén gain evoluzioa e "derauo" an hizkera zentralak, emanez "dio":

Hori hala izan dadin, azaldu beharko genuke nóla atera ahal dirén "dio" formak an hizkera zentralak, zeinek, gure analisian, jarraituko zutén bide nagusi hau:

• derauo > dirauo > diuo > dio

Horrek emanen lioke batasun osoa i paradigma tripersonala, abiatuz ti "*eradun" zaharra. Azalpen horretan saiatuko gara an ondorengo sarrerak.

Bilakaera horretan aurreneko pausua dá:

• derauo > dirauo
  

zein den evoluzio fonetiko bat zein datorkigún ondo testigatua an adizki pluralak ti hizkera zentralak, nola ikusi ahal dugun adibidez an sarrera hau, non jasotzen dirén ondoko forma pluralak kin "di..." ordezta "de..." regularra:

• dirautzut > diutzut (diutzudan)
  

• dirauztazu

• dirautza

• dirauzku
  

• ...

 [J. Oregi, 1972:359, an "Otxoa-Arinen 'Doctrina' - (1713)")

Bestela esan, gure bilakaera hori ("de... > di...") gertatu zén an gizpuzkera zaharra (ikus sarrera hau), zeinen forma tripersonal pluralek erakusten zutén "di..." hasiera. Adizki horiei dagozkié honako forma singularrak:

• diraut

• dirauzut

• diraua/dirauo

• diraugu

• dirauzue

• diraue/diraute

zeinekin justifikatzen dén goragoko aurreneko urratsa an gure ibilbide fonetikoa.

Testigantza lokal horretaz gainera (gipuzkera zaharrekoak baitira), esan behar dugú ze zubereran ere ikusi genuen nóla testigatzen zén "direio" aldaera kin "di..." (ikus sarrera hau):

erakutsiz ze bilakaera hori ("de... > di...") gertatu ahal dá an hizkera ondo urrutikoak.