larunbata, uztaila 13, 2024

Eta gaur: "Patxík esneà edan dú." (neutroa, Euskaltzaindia, 2011) versus "Patxìk esnéa edan du."

Komentatzen genuén atzo honako notazioa ganik Euskaltzaindia (2011):

Patxík esnéa edan dù. (enfatikoa)

zeinen ondoan jartzen genuén honako hau: 

Patxìk ESNÉA edan du. (enfatikoa)

eta amaitzen genuen esánez ze:

Bihar saiatuko gara komentatzen Euskaltzaindia-ren goragoko versio neutroa (2011).

Hortaz, gaur komentatuko dugú honako notazioa:

Patxík esneà edan dú. (neutroa)  

zeinentzako guk hobetsi dugún beste hau:

Patxìk esnéa edan du. (neutroa)

eta non, enfatikoan bezalaxe, soilik agertzen dén azentu akutu bat, zeinekin markatu nahi dugún indar prosodiko nagusia (an "esnéa"), izan ere, versio neutroan ere, hortxe segitzen dú esaldiko "main stress"-a, nahiz orain izán azpín intonazio neutro estandarra, eta ez enfatikoa. Horixe da gauza bakarra zein aldatzen den an gure notazio hori respektu intonazio enfatiko estandarra: oinarrian soilik aldatzen baitá justuki indarrá edo enfasiá zeinekin ematen dugún esaldiko O rhematiko hori, zein orain izanen dén handiagoa, markatuagoa, nahiz ber lekuan.

Euskaltzaindia-k, aldiz, objetu rhematiko horretan ematen digú azentu grave bat an beste posizio bat, justuki an bukaera ("esneà"), gure interpretazioan adiéraziz jarraierako intonazio bat, alegia izanen litzaké gure azentu progresibo bat, zein baitá gravea ere, eta zein interpreta liteké nola gutxio indartsua zein azentu akutuak, halan ze kasu honetan interpreta liteké nola gutxio indartsua zein beste bi azentu akutuak an sujetua eta laguntzailea.

Baina kontua da ze justuki objetua litzaké esaldi horretako parte rhematikoena, eta hortxe beharko litzaké esaldiko prosodia markatuena, eta ez soilik azentu sekundario bat. Kontrakoa gertatuko litzaké kin azentu akutuak an sujetua eta laguntzailea, alegia ze pensa liteke ze hortxe kokatzen dirén esaldiko indar prosodiko handienak noizta ez den horrela. Gure ustez gainera, bukaerako azentu hori akaso ez litzaké hain beharrezkoa, kontuan hartuz ze, SOV ordena horretan, "objetua+aditza" multzo horrek osatu ohi dú unitate intonatibo bat zeinen gailurra jada gertatu dén an objetua, non dén esaldiko "main stress"-a, halan ze bukaerako puntua nahiko izan liteké ki adiérazi bukaerako beherako intonazioa. [2418] [>>>]