ostirala, uztaila 12, 2024

Komentatuz Euskaltzaindia-k (2011) emandako azentuak an SOV: "Patxík esnéa edan dù." (enfatikoa, Euskaltzaindia, 2011) versus "Patxìk ESNÉA edan du."

Atzokoan saiatu ginén islátzen an modu sinplea noláko itxura duén intonazioa on SOV ordena kin O rhematikoena, dela neutroa edo enfatikoa:

Erabiliz hemen ere atzoko eta herenegungo notazioa (non ezberdintzen genituen azentu printzipala eta sekundarioak, hala nola ere bukaerako beherako intonazioa bidéz azken puntua), honela geldituko liraké bi SOV ordenamendu horiek:

Patxìk ESNÉA edan du. (enfatikoa)

Patxìk esnéa edan du. (neutroa)

non berriro ere, bi esaldi horien arteko ezberdintasun estandar bakarra aurkituko litzaké an intensitatea on azentua, enfatikoagoa an bata, eta neutroagoa an bestea, eta neutroagoa an bestea, halan ze mugako kasuetan ez genuken jakingo ondo ezberdintzen artén bata eta bestea.

eta puntu honetan bádirudi ze gure hurbilketa hori ez da guzti berdina nola Euskaltzaindia-k (2011) egindakoa, non (Euskaltziandia, 2011:50):

Patxík esnéa edan dù. (enfatikoa)

Patxík esneà edan dú. (neutroa)

Gaur komentatuko dugú bi horietarik lehenengoa:

Patxík esnéa edan dù. (enfatikoa)

zeintan pensa geinke ze lehenengo bi azentuak berdinak direla, intensitate berekoak, indar berekoak, noizta soilik bigarrenak ("esnéa") adierazten duén esaldiko indar prosodiko nagusia ("main stress": ikus sarrera hau). Hori dela-ta egoki iruditzen zaigu soiliki ematea azentu nagusi hori (an "esnéa") bidéz azentu akutu bat, bitárten sujetoaren azentu sekundarioa ("Patxík") emango genuké bidez azendu gravea: "Patxìk", hola ezbérdínduz bi azentu  mota horiek. 

Bestalde, Euskaltzaindia-k (2011) erabili dú azentu grave bat an bukaerako "dù" laguntzailea, adiéraziz gure ustez bukaerako beherako intonazioa, zeinentzako akaso nahikoa dén azken puntu ortografikoa, honela:

Patxìk ESNÉA edan du. (enfatikoa)
non, gainera, "ESNEA" maiuskulo horrek adieraziko luké enfasi berezia, indar berezia, enfatikoa baita. Bihar saiatuko gara komentatzen Euskaltzaindia-ren goragoko versio neutroa (2011). [2417] [>>>]