Eta noláko hitz-ordena izanen lukete Altube-ren esaldi absolutiboek (neutroek)?
Behin atzokoan argudiaturik ze:
Esaldi absolutiboak dirá Altube-ren versioa on esaldi neutroak, ez-markatuak.
hurrengo galdera izanen litzaké:
Eta noláko hitz-ordena izanen lukete Altube-ren esaldi absolutiboek (neutroek)?
Horren inguruko hurbilketa bat egiten genuén an ondoko sarrera hau, zein gogoratzen dugún osorik:
Komentatu dugu an azken sarrerak nóla Altubek ezberdintzen duén arten esaldi absolutiboak (azentu ez-bereziki-markatua, neutroa) eta esaldi opositiboak (azentu bereziki markatua), eta ondorengo sarreretan komentatu nahi genuke xehetasun gehiago gain Altube-ren desberdintasun hori eta bere maiztasuna. Sarrera honetan, ordea, soilik nahi genuke argitu nóla Altube-k erizten duen ze esaldi absolutiboek onartu beharko luketé askatasun sintaktiko gehiago zein esaldi opositiboak:
Las frases de ese género (las absolutivas, o sea las compuestas de miernbros de carácter absolulivo) debieran permitir cierta mayor libertad que las opositivas en la ordenación de sus términos; ... [Altube, 1929:83]Beste terminu batzuetan, Altube-k dio ze (bere) esaldi neutroak izan beharko liraké sintaktikoki askeagoak zein (bere) markatuak. Justuki alderantziz-ze Juan Garzia-k, zeinen esaldi neutroak izanen dirén sintaktikoki are zurrunagoak zein (bere) esaldi markatuak (kontuan har bedi gainera ze markatuak dirá berdin zurrunak an ereduak on Altube eta Garzia). Ikus "Juan Garzia-k, aldiz, bái esaten du ze esaldi neutroak amaitu behar dira kin aditza (esaldi neutroak adibidez textu formaletan izan beharko liraké gehien-gehienak)".
Beraz, Altube-ren analisian, esaldi absolutibo ez-markatuek izan beharko luketé askatasun gehiago zein esaldi opositibo markatuek, ordena-aukera askeagoa. Baina, zéin modutan? Jarraitukó. [2427] [>>>]
posted by Jesus Rubio at astelehena, uztaila 22, 2024
2 Comments:
Halako esaldien inguruan, interesgarria da gogoratzea Altubek 1919an idatzia. Hala jasotzen da nire tesian (http://www.euskara.euskadi.net/appcont/tesisDoctoral/PDFak/bittor_hidalgo.pdf):
Altuberen kontraesan ikaragarriak, azken esaldi klasea dela eta, ezin ageriagoan
isladatzen dira jada, De sintaxis euskérica lanean bertan. Bere Azken Adbertimendu ezin
jakingarriagoa medio, Altubek akaso arinduko zuen hala, ordura artean golkoan pilatzen
joan zekiokeen kontzientziaren karga, bere beste erregela guztien bidez postulatzen zuen
tradizioarekiko haustura beldurgarri hura zela eta. Galde liteke ordea, ba ote daukan batere
zerikusirik, Azken Adbertimenduko erregela berriak, Altube ordura artean predikatzen etorri
den beste guztiarekin, bi liburuetako lehen hiru kapituluetan eta hurrengoetan.
Gogora dezagun lehenik Altubek zer esaten zuen, nagusiki, 1919ko Adbertimendu
bitxian (1919, 93 or.):
ADVERTENCIA FINAL / ... / En el capítulo III, al tratar del uso de las oraciones
afirmativas, se nos escapó sin anotar la importantísima regla que exponemos a continuación: /
«Toda oración, en la que ninguno de sus términos ó elementos se destaca por su importancia
sintáctica para poder ostentar con propiedad el carácter de inquirido, debe ser construída en la
misma forma que aquellas cuyo elemento inquirido es la cualidad afirmativa del verbo. / »En
otros términos: las oraciones neutras, en cuanto a la forma sintáctica, son en euskera las
puramente afirmativas. / ... / Ikusiko dogu, arrek be zer egin dayen. / Esta clase de oraciones
(sobre todo cuando su flexión verbal es de forma perifrástica) parece que resultan mas
expresivas comenzándolas por el verbo.»
Eskerrik asko. Bittor. hurrengo sarreran jaso dut zure komentario hau.
Argitaratu iruzkina
<< Home