Trask:(1997): "The participìal formation in "-i" is no longer productive."
Atzoko sarreran mintzo ginen burúz forma perifrastiko berriak zeinen arabera berrantolatu zén euskal aditz-sistema. Zehazki, Mitxelena-k aipatzen zituén euskararen "perfectum" eta "futuro" formen paralelismoa respektu forma latino-romantzeak, adibidez (an "Lengua común y dialectos vascos", 1981)
Modu horretan, lortzen ari zirén forma verbal analitikoagoak, non aditz printzipala eta aspektu verbala ateratzen zirén ti multzo sintetikoa (jada aski zamatua), bitárten flexio personal guztiak (nor-nori, nor-nork, nor-nori-nork) eramaten ziren ki bigarren parte perifrastikoa, zein gauzatzen zén an laguntzaile ezberdinak (gutxi) non jada konplexitatea gutxiagotzen baitzen, nahiz oraindik izan potentzialki altua, nola dakigun.
Bide berriek izanen dute euren isla an morfologia, non "-tu" morfemak ordezkatuko dú "-i" morfema noiz sortzen partizipioak:
[Mitxelena, "Lengua común y dialectos vascos", 1981]
Mitxelena-k, beraz, azpimarratzen du ha analogia artén "he de coger" eta "hartuko dut" edo "harturen dut" an futuroa, hala nola ere artén "es venido" (forma zaharra hen "ha venido") edo "est venu" eta "etorri da" an iragan perfektua. Modu horretan, lortzen ari zirén forma verbal analitikoagoak, non aditz printzipala eta aspektu verbala ateratzen zirén ti multzo sintetikoa (jada aski zamatua), bitárten flexio personal guztiak (nor-nori, nor-nork, nor-nori-nork) eramaten ziren ki bigarren parte perifrastikoa, zein gauzatzen zén an laguntzaile ezberdinak (gutxi) non jada konplexitatea gutxiagotzen baitzen, nahiz oraindik izan potentzialki altua, nola dakigun.
Bide berriek izanen dute euren isla an morfologia, non "-tu" morfemak ordezkatuko dú "-i" morfema noiz sortzen partizipioak:
The participìal formation in "-i" is no longer productive. For many centuries, the function of "-i" has been assumed by a new suffix "-tu". This is of Latin origin: Basque borrowed verbs from Latin in the form of their perfective participles, such as aditu 'hear, understand' < AUDITU and jostatu 'play' < IUXTATU. [Trask, The history of Basque, 1997:213-214]Gaur egun soilik "-tu" morfema da produktiboa. [871] [>>>]
3 Comments:
Beraz Mitxelenak zuen ikusten evoluzioa on euskal aditza. Zergatik ez zen izan geyo esplizitoa noiz gomendatu zen euskal aditza batua?
Da galdera bat, besterik gabe.
Txopi
Iruditzen zait Txipi ze eguiten duzun galeraa da egoquia eta pertinentea ere baina beharbada erantzuna ez da hain Erraza.
... hain erraza.
Argitaratu iruzkina
<< Home