larunbata, urria 09, 2021

Hortaz, justuki aipátuz Pagel (2009, 2016) eta Gell-Mann & Ruhlen (2011) ...

Genioen an sarrera hau:

Ferrer-i-Cancho mintzo zaigu an 2014 gain ziklizitatea on aldaketa linguistikoa artén SOV eta SVO ("a typical example"), zein, bere ikuspegitik, oinarritu liteken an etengabeko lehia bát arten maximotzea buruen aurrikuspena eta minimotzea online-memoria:

Baina, zergátik tematzen da Ferrer-i-Cancho mintzátzen gain zikloak artén SOV eta SVO, itxuran simetrikoak ("bistable system"), baldin ziklo horien ustezko bi norabieak ez badira batere simetrikoak ez an euren maiztasunak (zein SVO-rako izanen litzaké askoz handiagoa eta askoz estableagoa) ezta ere an euren inguruko baldintzak (zein SVOrako kasuan izanen liraké askoz naturalagoak, eta gutxio induzituak ganik faktore extralinguistikoak nola izan ahal dén kontaktu linguistikoa)? 

Izan ere. gauza da ze ...

  • SVO prepositibotik SOV postpositibora dá orohar are raroagoa,
OVtik VOrako aldaketa dá erabat maizkoena azpi baldintza orokor naturalak, halan ze gaur egun, abiatuz ti antzinako egoera bat non "OV" zén oso-oso nagusia, ailegatu gara ki egoera bat non "VO" dén maizkoena.

Eta orain, justuki aipátuz Ferrer-i-Cancho-k (2014) aipatutako Pagel (2009) eta Gell-Mann & Ruhlen (2011)...

  • SVO-tik SOV-rako aldaketa dá orohar aski raroa:

    Pagel (2009), for instance, found that SOV routinely gave rise to SVO word orders, [...], but that reverse transitions were rare ... [Pagel, 2016 mintzátuz gain Pagel, 2009: ikus sarrera hau]

  • SVO prepositibotik SOV postpositibora dá orohar are raroagoa [oinarritua an Pagel, 2009: ikus sarrera hau].
  • SVO-tik SOV-rako aldaketak dirá gehien-bat induzituak zatio kontaktu linguistikoa
    In word order change, the progression SOV > SVO or sometimes VSO seems to have no exceptions apart from cases of diffusion, ... [Gell-Mann & Ruhlen, 2011: ikus sarrera hau]
  • OV-tik VO-rako aldaketa dá erabat maizkoena azpi baldintza orokor naturalak, halan ze gaur egun, abiatuz ti antzinako egoera bat non "OV" zén oso-oso nagusia, ailegatu gara ki egoera bat non "VO" dén maizkoena. [Gell-Mann & Ruhlen, 2011: ikus sarrera hau] 
Hóri da koadro (evoluzio) orokorra, zein dén lehenengo kontua zein azaldu behar den (gero baita ere azaldu beharko dirá bestelako kasu partikularrak, zein sortu ohi diren ti salbuespenezko egoera partikularrak). Ikus halaber "Hala an Pagel (2009) nola an Gell-Mann & Ruhlen (2011) nabari dá norabide orokor bat ti SOV (post) ki SVO (pre), zein azpimarratu beharko litzake gain bestelako aldaketa zirkunstantzialagoak". [1408] [>>>]

Etiketak: , ,

1 Comments:

Blogger Unknown said...

Nik dut uste ze orain dela 150 urteko Euskara zela geyo SVO ezen gaur egun. Azken urteotan hasi gara "zuzen" idazten ta hitz egiten, ta honek du ekarri egoera nahasia ta txiroa. Lana on Arana, Azkue, Altube, Txillardegi ta abar, du eman bere fruitua, fruitu pozointsua. Asmo ona ez da izaten aski.

Txopi

larunbata, urria 09, 2021 4:55:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home