Bai, Ferrer-i-Cancho-k ere egin beharko zuén "modelizazio aski indirekto eta bihurria" arrén lortu ze SVO lehenetsiko zela gain beste ordena aditzerdikoa, OVS, zeinen munduko maiztasuna dén oso-oso baxua (%1 an Tomlin-en maiztasunak)

Atzoko sarreran gogoratzen genuen nóla, abiatuz basikoki ti ber oinarrizko eredua, ...

..., bai Hawkins-ek eta baita Ferrer-i-Cancho-k ere, beharko dituzte supuesto gehiago (eta aski fortzatuak) arrén lortu euren helburu teorikoak: Hawkins-ek azáldu Tomlin-en maiztasun sinkronikoak, eta Ferrer-i-Cancho-k azáldu nóla SVO lehenesten den ki beste ordena guztiak an bere zama memoristiko arinagoa.

Bai, Ferrer-i-Cancho-k ere egin beharko zuén supuesto aski fortzatua (edo nola genioén beherago, "modelizazio aski indirekto eta bihurria") arrén lortu ze SVO lehenetsiko zela gain beste ordena aditzerdikoa, OVS, zeinen munduko maiztasuna dén oso-oso baxua (%1 an Tomlin-en maiztasunak), izanki justuki bigarren baxuena (soilik gain OSV, kin %0). Gogora gaitezen nóla komentatzen modelizazio horren bihurritasuna an gure sarrera titulatzen "Ondorioz, Ferrer-i-Cancho-k beharko du beste printzipio minimotzaile bat zeinen arabera aukératu SVO eta ez OVS":

Atzo genioen ze Ferrer-i-Cancho-k postulatutako funtzioa ki kuantifikatu kostu memoristikoak an hitz-ordena ezberdinak (zein gero minimotu beharko litzake) dú sortzen ordenazio bat arten hitz-ordenak zein ez den oso hurbilketa fina ki evidentzia enpirikoa: 

Funtzio horrek ez soilik ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS, nola genioen atzo, baizik-ze ez du ezberdintzen arten beste lau ordenak (VSO, VOS, SOV, OSV), zein, irizpide horren arabera, izanen lirake berdin efizienteak ti ikuspuntu memoristikoa, lauak ere berdin.

Eta justuki zeren funtzio horrek huts egiten duen noiz ezbérdintzen arten SVO eta OVS, Ferrer-i-Cancho-k beharko du gainerako printzipio erabakitzaile bat, beste zerbait zeinen arabera justífikatu zergátik SVO dén hain maizkoagoa respektu bere ordena simetrikoa (eta maiztasunean hazten). Ikus nóla autoreak azaltzen duen puntu hori an bere papera ti 2015 titúlatzen "The placement of the head that minimizes online memory: a complex systems approach":

If one assumes that word order evolves by swapping consecutive elements, the evolution from an initial or early word order SOV to SVO requires only one step: exchanging the positions of O and V. In contrast, the transition from SOV to OVS needs two steps: (1) exchanging the positions of S and O to obtain OSV and (2) exchanging S and V to finally obtain OVS (Fig. 3 (a)). Therefore, the verb-central word order that can be reached sooner from initial or early SOV is SVO. SVO is the easiest way of minimizing online memory from SOV by swapping adjacent constituents. [Ferrer-i-Cancho, 2015] 

Hor, Ferrer-i-Cancho ari da justifikatzen a evoluzio preferentziala ti SOV ki SVO ordezta ki OVS bidéz gainerako printzipio erabakitzaile bat zeinen arabera evoluzio ezberdinetan eman beharko liraké urrats-kopuru ezberdinak, zein orobat minimotu beharko lirake: errazagoa izanen litzake pasátzea ti SOV ki SVO (urrats bat) ezez ti SOV ki OVS (bi urrats). 

Ferre-i-Cancho-k (2015) honela zehazten du gorago aipatutako "permutazio-espazioa" non grafikatzen den zénbat urrats beharko dirén arten ordena ezberdinak:

Hortaz, herenegungo eta atzoko kostu-funtzio teoriko horrek ez dú soilik huts egiten noiz ordenatzen hitz-ordenak an modu minimoki bateragarria kin evidentzia enpirikoa, baizik-ze behar du printzipio minimitzaile gehigarri bat finéz aukeratu SVO lehenda OVS an evoluzio linguistikoa. Definitiboki, ez da oso zuzeneko modelizazioa, baizik aski indirektoa eta bihurria. 

Bihar saiatuko gara proposatzen eredu teoriko alternatibo bat zeinekin espero dugu konpóntzea aurreko arazo horiek, eskáiniz modelizazio direktoagoa eta emaitza bateragarriagoak kin evidentzia enpirikoa.

Bai, modelizazio hau ere ez da batere parsimoniosoa, eta bai aski indirektoa eta bihurria.

Emaitza hori oso desegokia izanki (azpi supuesto sinpleak), bai Hawkins-ek eta baita Ferrer-i-Cancho-k ere, beharko dituzte supuesto gehiago (eta aski fortzatuak) arrén lortu euren helburu enpirikoak

Bukatzen genuen gure atzoko sarrera esánez ze, supuesto sinpleak eginda, hala Hawkins nola Ferrer-i-Cancho amaitzen ziren proposatzen praktikoki ber eredua ki modelatu a efizientzia prozesatzailea e hitz-ordenak (Hawkins) edo euren on-line kostu memoristikoa (Ferrer-i-Cancho), nahiz printzipioz abiátu ti kontzeptualizazio ezberdinak:

Nahiz, printzipioz bi ereduok abiatzen dira ti kontzeptualizazio diferenteak (bata erábiliz a kontzeptua e CRD, eta bestea néurtuz a luzera e dependentzia sintaktikoak (nola ikusi ahal den gorago), biak amaitzen dira egiten praktikoki gauza berbera an kontextu sinple hori: alegia, konpútatu a distantziak arten S eta V, eta arten V eta O, eta batu distantzia horiek, nahiz bádiren bi diferentzia an konputo horiek:

• Hawkins-enean distantzia horiek duté unitate bat gehiago zeren distantzian konputatzen da hasierako elementua ere (Ferrer-i-Canchoren ereduko 2ko distantzia bihurtuko dá 3koa an Hawkins-en eredua).

• Hawkins-enean erlatibizatu egiten dira distantzia horiek respektu IC kopurua an nodo bakoitza (S eta VP) afin lortu portzentajeak, baina konparazio honetan bi nodoetako kopuru horiek beti dirá 2 (ikus beheragoko zenbakitzaileak), eta ez dute eraginik gain ordena. 

Esan nahi baita ze, Hawkins-en portzentaje horiek ateratzen dira ti:

• VSO, VOS: (S CRD) 2/2  + (VP CRD) 2/3 = 5/6 = %84
  

• SVO, OVS: (S CRD) 2/2  + (VP CRD) 2/2 = 4/4 = %100

• SOV, OSV: (S CRD) 2/3  + (VP CRD) 2/2 = 5/6 = %84

non horiztutako 2 eta 3 horiek dirá Ferrer-i-Canchoren ondorengo 1ak eta 2ak zeini gehitu zaie unitate bat:

• VSO, VOS: D1 = 1 + 2 = 3
  

• SVO, OVS: D2 = 1 + 1 = 2

• SOV, OSV: D3 = 2 + 1 = 3
  

Kontextu sinple horretan, Hawkins-en eredu sinplifikatua (ikus gorago) bát dator kin eredua ganik Ferrer-i-Cancho (2014) an bere ordenazioa arten hitz-ordenak.

Bestalde, genioén herenegun ze, emaitza horietan...

... , alde batetik, 

• ordena batek izanen du ber portzentajea zein bere alderantzizkoa,

eta bestetik,

• ordena aditzerdikoak dute lortzen portzentaje altuagoa zein ordena aditzmuturrekoak.

Modu horretan, ordenazio osoa geldituko litzaké honela:

 SVO = OVS > SOV = VOS = VSO = OSV

zein den are desegokiagoa zein goragokoa afin azáldu Tomlin-en maiztasun sinkronikoak.

Eta gauza da ze justuki ezegokitasun hori azpimarratzen genuen noiz, jarrai-ki Ferrer-i-Cancho, heldu baiginen ki ber rankina, nola irakurri ahal dugun an ondorengo textua ti "Emaitza hori ez da oso hurbilketa fina ki evidentzia enpirikoa":

Amaitzen genuén atzoko sarrera adíbidetuz nóla konputatuko litzake a kostu memoristikoa ti prozésatzea SOV, eta kalkúlatuz kostu hori gana beste 5 ordena posibleak arten S, O eta V (an eredua ganikan Ferrer-i-Cancho, 2014):

Adibidez har daigun SOV: hor batu beharko genuke a distantzia arten V eta S, zein izanen litzaké 2 zeren tartean dagó beste dependente bat: O, kin-eta distantzia arten V eta O, zein izanen litzaké 1 zeren tartean ez dago batere dependenterik, halan-ze, bide beretik:

• Ordena aditzlehenak (VSO, VOS): D1 = 1 + 2 = 3
  

• Ordena aditzerdikoak (SVO, OVS): D2 = 1 + 1 = 2

• Ordena aditzazkenak (SOV, OSV): D3 = 2 + 1 = 3
  

Ikusten denez, minímotuz kostu hori, aditzerdiko ordenak izanen liraké optimoak gain aditzlehenak eta aditzazkenak, zeinen memori kostua litzaké minimoa (2) respektu beste lau ordenenak (3). Interesgarriki, funtzio horrek, berez, ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS.

Beste adibide baterako, har daigun SVO, non V eta S elkarren ondoan daude (distantzia = 1), berdin nola V eta O (distantzia = 1), halan-ze hitz-ordena horren kostu memoristikoa litzaké: 1 + 1 = 2.

Funtzio horrek ez soilik ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS, nola genioen atzo, baizik-ze ez du ezberdintzen arten beste lau ordenak (VSO, VOS, SOV, OSV), zein, irizpide horren arabera, izanen lirake berdin efizienteak ti ikuspuntu memoristikoa, lauak ere berdin.

Hor, adibidez SOV, zeinen munduko maiztasuna izan dén eta oraino dén altuena (nahizta, dakigunez, diakronikoki jaisten ari den, halan-ze VO jada bihurtu dén maizago zein OV), eta OSV, zeinen maiztasun erlatiboa hurbiltzen den ki zero, biek ere agertzen dira kin ber kostu memoristikoa an euren prozesamendua ganik jendakiak. Izan ere, funtzio horretatik lortuko genituzke honako lehentasunak arten hitz-ordenak:

SVO = OVS > SOV = OSV = VSO = VOS

noiz, askoz egokiago, espero behar genuke ze hóriek 3 ordenak non sujetua agertzen den ondorenda objetua (OVS, OSV eta VOS) izan litezén zuzenean zailagoak (orokorki prozesagaitzagoak) zein beste hiru ordena posibleak (non sujetua dén kokatzen aurrerago zein bere objetua: SOV, SVO eta VSO). Labúrbilduz esan behar dugu ze funtzio hori (eta bere emaitza) ez da oso hurbilketa fina ki evidentzia enpirikoa.

Horregatik, bai Hawkins-ek eta baita Ferrer-i-Cancho-k ere, beharko dituzte supuesto gehiago (eta aski fortzatuak) arrén lortu euren helburu enpirikoak: Hawkins-ek azáldu Tomlin-en maiztasun sinkronikoak, eta Ferrer-i-Cancho-k azáldu nóla SVO lehenesten den ki beste ordena guztiak an bere zama memoristiko arinagoa.

Kontextu sinple horretan, Hawkins-en eredu sinplifikatua bát dator kin eredua ganik Ferrer-i-Cancho (2014) an bere ordenazioa arten hitz-ordenak

Atzokoan ikusten genuen nóla geldituko litzake Hawkins-en eredua baldin:

• soilik V-k eraiki VPak

• sujetuak eta objetuak berdin luzeak: biak hitz batekoak (kasu sinpleena) 
  

halan-ze emaitzak gelditzen zirén honela:

• SVO = OVS = %100
  

• SOV = VOS = %84

• VSO = OSV = %84

eta rankina honela:

 SVO = OVS > SOV = VOS = VSO = OSV

Eta gauza da ze justuki hori rankina ateratzen da an eredua ganik Ferrer-i-Cancho (2014) noiz konputatzen karga (kostu) memoristikoa (online-memoria) zein beharko litzaken an hitz-ordena ezberdinak (ikus hemen):

[Ferrer-i-Cancho-ren] ... eredu horretan zehazki nóla konputatzen da hóri kostu memoristikoa (online meoria)? Ferrer-i-Cancho-k (2014) honela formulatzen du kostu hori:

non, hártuz g(d) = d (zein baitá funtzio hertsiki monotono gorakor sinpleena), sinpleki batu beharko genituzke a distantzia linealak arten aditza, zein dén burua, eta bere bi dependenteak, berdin delarik norántza doazen distantzia horiek: ezkerretara edo eskuinetara (esan nahi baita ze batu beharko lirake bi distantzia, bata ti V ki S, eta bestea ti V ki O). 

Adibidez har daigun SOV: hor batu beharko genuke a distantzia arten V eta S, zein izanen litzaké 2 zeren tartean dagó beste dependente bat: O, kin-eta distantzia arten V eta O, zein izanen litzaké 1 zeren tartean ez dago batere dependenterik, halan-ze, bide beretik:

• Ordena aditzlehenak (VSO, VOS): D1 = 1 + 2 = 3
  

• Ordena aditzerdikoak (SVO, OVS): D2 = 1 + 1 = 2

• Ordena aditzazkenak (SOV, OSV): D3 = 2 + 1 = 3
  

Ikusten denez, minímotuz kostu hori, aditzerdiko ordenak izanen liraké optimoak gain aditzlehenak eta aditzazkenak, zeinen memori kostua litzaké minimoa (2) respektu beste lau ordenenak (3). Interesgarriki, funtzio horrek, berez, ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS.

Nahiz, printzipioz bi ereduok abiatzen dira ti kontzeptualizazio diferenteak (bata erábiliz a kontzeptua e CRD, eta bestea néurtuz a luzera e dependentzia sintaktikoak (nola ikusi ahal den gorago), biak amaitzen dira egiten praktikoki gauza berbera an kontextu sinple hori: alegia, konpútatu a distantziak arten S eta V, eta arten V eta O, eta batu distantzia horiek, nahiz bádiren bi diferentzia an konputo horiek:

• Hawkins-enean distantzia horiek duté unitate bat gehiago zeren distantzian konputatzen da hasierako elementua ere (Ferrer-i-Canchoren ereduko 2ko distantzia bihurtuko dá 3koa an Hawkins-en eredua).

• Hawkins-enean erlatibizatu egiten dira distantzia horiek respektu IC kopurua an nodo bakoitza (S eta VP) afin lortu portzentajeak, baina konparazio honetan bi nodoetako kopuru horiek beti dirá 2 (ikus beheragoko zenbakitzaileak), eta ez dute eraginik gain ordena. 

Esan nahi baita ze, Hawkins-en portzentaje horiek ateratzen dira ti:

• VSO, VOS: (S CRD) 2/2  + (VP CRD) 2/3 = 5/6 = %84
  

• SVO, OVS: (S CRD) 2/2  + (VP CRD) 2/2 = 4/4 = %100

• SOV, OSV: (S CRD) 2/3  + (VP CRD) 2/2 = 5/6 = %84

non horiztutako 2 eta 3 horiek dirá Ferrer-i-Canchoren ondorengo 1ak eta 2ak zeini gehitu zaie unitate bat:

• VSO, VOS: D1 = 1 + 2 = 3
  

• SVO, OVS: D2 = 1 + 1 = 2

• SOV, OSV: D3 = 2 + 1 = 3
  

Kontextu sinple horretan, Hawkins-en eredu sinplifikatua (ikus gorago) bát dator kin eredua ganik Ferrer-i-Cancho (2014) an bere ordenazioa arten hitz-ordenak. [⇶]

Orohar, asmatzen ibili behar izatea ez da interesgarria komunikatiboki

Herenegun Hawkins (1990) mintzo zén gain prozesamendu-diferentzia handia arten ordenazio batzuk (kategoria sintaktiko batzuk) zein .....

... can act as unambiguous signals on-line ... [Hawkins, 1990]

eta beste ordenazio batzuk zein ...

... do not permit reliable inferences ... [Hawkins, 1990]

eta atzo zún gaineratzen ze ...

..., regular guessing is costly, ... [Hawkins, 1994]

Gauza da ze, orohar, asmatzen ibili behar izatea ez da interesgarria komunikatiboki, izan ere, askoz hobe dá aurretik ziurtasunez jakitea, hala sintaktikoki nola, orokorkiago, diskursiboki (ikus hemen):

Baina, zergátik ibili beharko litzake mezu-jasotzailea asmatzen (igartzen, aurrikusten, prediktatzen) zéin den aditza (aditzeko hitza) zein korresponditzen zaion ki bere informazio rhematikoena (objetua) baldin aurretik ziurtasunez jakin ahal badu, hala sórtuz baldintza komunikatibo ondo abantailatsuak ki interpretatu (koherenteki, reflexiboki, arinki,...) geroko informazio informatiboena-expresiboena-pisutsuena (zein, berriro ere, ez litzaken aurrikusi behar, baizik koherenteki ziurtasunez jakín behin bere jasoera ondo prestatua an bukaera e esaldia)?

ed9o hemen:

..., genioenez, gauza da ze, baldintza orokorretan, esaldia ez da orohar muntatzen afin bukaeran aurreikus dadin zeozer (informazioren bat, adibidez aditza), baizik lor dadin eraginkortasun komunikatibo maximoa (azpi baldintza orokorrak), kokátuz justuki mezuaren parte rhematikoena eta aurrikusgaitzena an posizio interpretatiboki abantailatsuena, zein den bukaera. 

Izan ere, eraginkortasun komunikatibo maximoa ez da orohar lortzen noiz erabiltzailea ez den seguru gain sujetua zeini egokitu behar zaión informazio berria, edota noiz ez den seguru gain aditza zein dagokion ki informazio rhematikoena. Halako estruktura sujetuazkenak edo aditzazkenak izan daitezke egokiak an baldintza partikular oso sinple eta kontextualak, non akaso aditza edo sujetua esan gabe doaz (eliptiko), baina orohar, hala sujetua nola aditza izaten dirá a basamendu diskursiboa zeinen gainean eraikiko dén informazio rhematikoena, gutxien aurreikusgarriena eta luzeena, zein dún behar oinarri segurua ki izan efektiboa. 

Horrexegatik joan behar da objetua (osagarria) an bukaera orohar, zeren dén esaldiko parte rhematikoena, aurretiaz aurrikusgaitzena eta luzeena, zein ez den ondo interpretatzen ez bada behin bidea prestatuta.

 edo hemen:

Atzokoan ere, Ferrer-i-Cancho mintzo zitzaigun gain maximotzea prediktabilitatea e burua (aditza) afin azaldu SOV ordena, kontrájarriz helburu maximotzaile hori ki minimizazioa e prozesamendu-kostua (zein gertatuko litzake an SVO). 

Baina, ez al da printzipio maximotzaile hori (maximótzea prediktabilitatea e burua) guztiz ad hoc? Hau da, ez al da printzipio hori guztiz komenienteki postulatua afin lortu a emaitza zein lortu nahi den? Ez nago esaten ze ariketa teoriko hori egitea ez denik zilegi: guztiz zilegi da. Baina, realitatea azaltzeko, askoz hobe litzake baldin supuestoak, eta areago printzipio maximotzaileak ondo justifikatuak egonen balira (ondo oinarrituak an teoria eta datuak), eta, nire ikuspuntutik behintzat, printzipio maximotzaile hori ez dago aski justifikatua, edo hobeki, ez dago batere justifikatua bidéz argudio teoriko eta praktiko sendoak.

Zeren, kontua balitz prediktabilitatea, kontua balitz aurríkustea zeozer (eduki informatiboren bat) an bukaera, orduan batek esanen luke ze bukaeran kokatu beharko litzake sujetua ordezta aditza, zeren sujetua izaten da esaldiko parte thematiko-aurrikusgarriena. Hoeks-ek (2016) dio:

... the subject often expresses the topic which is by itself the most predictable unit in a sentence independent of the position it is placed in. [Hoeks, 2016]

Hortaz, helburua balitz bukaeran ematea osagai aurreikusgarriena, esaldia bukatu beharko litzake kin sujetua, zein, tipikoki aurrikusgarriena izanik, bukaeran kokaturik izanen litzake are aurreikugarriagoa, bilákatuz esaldiko bukaera orohar aurreikusgarriena. Baina, galdera dá: zertárako nahi genuke aurrikusi bukaeran sujetua baldin sujetu hori behar badugu ki járri mezu-hartzailea an posizio komunikatibo abantailatsuena afinda jaso dagién informazio rhematikoa efektiboki?

Ez, baldintza orokorretan eta orohar ez dugu hori nahi, eta guztiz onartzen da ze sujetua nagusiki ematen da an hasiera e esaldia zatio izán marko thematiko egokiena ki ulertu abantailatsuki ondorengo informazio berria, rhematikoena, luzeena, irekiena, aurrikusgaitzena.

Eta gauza da ze antzekoa gertatzen zaio ki aditza respektu bere osagarria, zein orohar dén gutxiago rhematikoa, gutxiago luzea, gutxiago expandigarria, eta gutxiago aurrikusgarria zein aditza (daude aditz gutxiago zein izenak, eta gainera osagarriak expanditu daitezke harik infinitua an modu askoz aurreikugaitzagoa inkluso gana hiztuna zein mintzatzen edo idazten ari den reflexiboki). Justuki horregatik, arrazoi komunikatibo sendo horrengatik, aditzak orohar jotzen dú (interlinguistikoki, enpirikoki) ki posizio aurreratuagoa zein bere osagarri rhematikoagoa, luzeagoa, irekiagoa, aurrikusgaitzagoa, prosodikoki nabarmenagoa, informazioanalki helburuzkoa.

Dá justuki ber argumentazio sendoa zein dén erabiltzen ki justifikatu estruktura sujetulehena, antzera ere lagundua kin evidentzia enpiriko sendoa (joera orokor ondo nagusia ti OV ki VO). Horrela, hemen ere galde geinke: zertárako nahi genuke aurrikusi bukaeran aditza baldin aditz hori behar badugu ki járri mezu-hartzailea an posizio komunikatibo abantailatsuena ki jaso informazio rhematikoena efektiboki?

Jakina, aditz hori, berdin nola sujetua, izanen dá erlatiboki are aurrikugarriagoa noiz emana ondorenda bere osagarria, baina, sujetuan lez, ez gaude saiatzen bilátzen bukaera aurrikusgarriena (zein, bestalde, izanen litzake sujetua), baizik saiatzen emáten informazio berri potentzialki-konplexu bat (azpi baldintza orokorrak) an modu eraginkorrena, zein ez dén baizik kokátzea aditza an posizio transizionala arten sujetua (parte thematikoena) eta objetua (parte rhematikoena).

Printzipio maximotzaile hori ez da eusten, ez komunikatiboki, ez enpirikoki.

Bai, gauza da ze, orohar, asmatzen ibili behar izatea ez da interesgarria komunikatiboki. [⇶]

Hortaz, justuki aipátuz Pagel (2009, 2016) eta Gell-Mann & Ruhlen (2011) ...

Genioen an sarrera hau:

Ferrer-i-Cancho mintzo zaigu an 2014 gain ziklikotasuna an aldaketa linguistikoa arten SOV eta SVO ("a typical example"), zein, bere ikuspegitik, oinarritu liteke an etengabeko lehia arten maximotzea buru-aurrikuspena eta minimotzea online-memoria:

Baina, zergátik tematzen da Ferrer-i-Cancho mintzátzen gain zikloak arten SOV eta SVO, itxuran simetrikoak ("bistable system"), baldin ziklo horien ustezko bi norabideak ez badira batere simetrikoak ez an euren maiztasunak (zein SVO-rako izanen litzake askoz handiagoa eta askoz estableagoa) ezta ere an euren inguruko baldintzak (zein SVOrako kasuan izanen lirake askoz naturalagoak, eta gutxiago induzituak zatio faktore extralinguistikoak nola izan ahal dén kontaktu linguistikoa)? 

Izan ere. guaza da ze ...

• SVOtik SOV-rako aldaketa dá orohar aski raroa,

• SVO prepositibotik SOV postpositibora dá orohar are raroagoa,
  

• OVtik VOrako aldaketa dá erabat maizkoena azpi baldintza orokor naturalak, halan-ze gaur egun, abiatuz ti antzinako egoera bat non "OV" zén oso-oso nagusia, ailegatu gara ki egoera bat non "VO" dén maizkoena.

Eta orain, justuki aipátuz Ferrer-i-Cancho-k (2014) aipatutako Pagel (2009) eta Gell-Mann & Ruhlen (2011) ...

• SVOtik SOV-rako aldaketa dá orohar aski raroa:
  

  Pagel (2009), for instance, found that SOV routinely gave rise to SVO word orders, [...], but that reverse transitions were rare ... [Pagel, 2016 mintzátuz gain Pagel, 2009: ikus sarrera hau]

• SVO prepositibotik SOV postpositibora dá orohar are raroagoa [oinarritua an Pagel, 2009: ikus sarrera hau].

• SVO-tik SOV-rako aldaketak dirá gehien-bat induzituak zatio kontaktu linguistikoa

  In word order change, the progression SOV > SVO or sometimes VSO seems to have no exceptions apart from cases of diffusion, ... [Gell-Mann & Ruhlen, 2011: ikus sarrera hau]

• OVtik VOrako aldaketa dá erabat maizkoena azpi baldintza orokor naturalak, halan-ze gaur egun, abiatuz ti antzinako egoera bat non "OV" zén oso-oso nagusia, ailegatu gara ki egoera bat non "VO" dén maizkoena. [Gell-Mann & Ruhlen, 2011: ikus sarrera hau] 

Hóri da koadro (evoluzio) orokorra, zein dén lehenengoa zein azaldu behar den (gero baita ere azaldu beharko dirá bestelako kasu partikularrak, zein sortu ohi dirá ti salbuespenezko egoera partikularrak). Ikus halaber "Hala an Pagel (2009) nola an Gell-Mann & Ruhlen (2011) nabari dá norabide orokor bat ti SOV (post) ki SVO (pre), zein azpimarratu beharko litzake gain bestelako aldaketa zirkunstantzialagoak". [⇶]

Pagel-en (2016) aipu luzeago bat, zeintan integratzen dén atzoko aipua, azalduz zértan den analisi-modu filogenetiko-estatistikoa

Atzo aipatzen genituén ondoko hitzak ganik Pagel (2016), non autoreak berak laburbiltzen zizkigún bere 2009ko emaitzak (justuki ti Pagel, 2009; Ferrer-i-Cancho-k hemen aipatua) respektu aldaketak arten hitz-ordenak an hizkuntza indoeuroparrak erábiliz analisi-modu filogenetiko-estatistikoa (ikus sarrera hau):

Pagel (2009), for instance, found that SOV routinely gave rise to SVO word orders, and SVO to VSO, but that reverse transitions were rare or nonexistent. [Pagel, 2016]  

Gaurkoan honatu nahi genuke pasarte osoago bat non integratzen den atzoko aipua, zeintan Pagel-ek (2016) azaltzen dú analisi-modu filogenetiko-estatistikoa:

Dá beste hurbilketa bat, zeinekin konbina liteke a informazio sintaktikoa gain evoluzioa e hitz-ordenak kin-eta informazio filogenetikoa derivatua ti evoluzioa e lexikoa. [⇶]

Pagel (2016) mintzátuz gain (Pagel 2009): "Pagel (2009), for instance, found that SOV routinely gave rise to SVO word orders, and SVO to VSO, but that reverse transitions were rare or nonexistent."

Genioen an sarrera hau:

Ferrer-i-Cancho mintzo zaigu an 2014 gain ziklikotasuna an aldaketa linguistikoa arten SOV eta SVO ("a typical example"), zein, bere ikuspegitik, oinarritu liteke an etengabeko lehia arten maximotzea buru-aurrikuspena eta minimotzea online-memoria:

Baina, zergátik tematzen da Ferrer-i-Cancho mintzátzen gain zikloak arten SOV eta SVO, itxuran simetrikoak ("bistable system"), baldin ziklo horien ustezko bi norabieak ez badira batere simetrikoak ez an euren maiztasunak (zein SVO-rako izanen litzake askoz handiagoa eta askoz estableagoa) ezta ere an euren inguruko baldintzak (zein SVOrako kasuan izanen lirake askoz naturalagoak, eta gutxiago induzituak zatio faktore extralinguistikoak nola izan ahal dén kontaktu linguistikoa)? 

Hor, Ferrer-i-Cancho (2014) zúen aipatzen Pagel (2009) ki sostengatu bere planteamendu finean-ziklikoa arten zenbait hitz-ordena, eta partikularzki arten SOV eta SVO:

Jada komentatu genuén a asimetria zein segitzen dén ti analisia e Pagel (2009), baina gauza da ze 2016an Pagel-ek berak komentatu zuén bere 2009ko artikulu hori an beste artikulu bat titúlatzen "Darwinian perspectives on the evolution of human languages", non dio:

Pagel (2009), for instance, found that SOV routinely gave rise to SVO word orders, and SVO to VSO, but that reverse transitions were rare or nonexistent. [Pagel, 2016]  

Beraz, "routinely" aurka "rare or nonexistent". Dirá hitzak ti Pagel (2016) reféritzen ki Pagel (2009), non argiki Pagel bera ari den azpímarratzen asimetria argi bat arten SOV eta SVO an aldaketa linguistikoa (baita arten SVO eta VSO, baina hori beste kontu bat da). [⇶]

Horrela, justifika daitezke hala maiztasun sinkronikoak (zein kokatu behar dira barné evoluzio orokor bat), nola tendentzia diakroniko orokorra

Konpara daigún a ordenazioa zein dén ateratzen ti eredua ganikan Ferrer-i-Cancho (2014), non finean heltzen baita ki ordenazio ondo nahasi bat, zein ez den eusten ti ikuspuntu enpirikoa: 

kin-eta ordenazioá zein dén ateratzen ti gure atzoko eredua:

zeinekin ondo justifika daiteke zér gertatu den an evoluzioa e hitz-ordenak tikan antzinako egoera linguistikoa non SOV baitzén oso-oso nagusi (ondoriozta sorrera-baldintza oso-oso bereziak). Horrela, justifika daitezke hala maiztasun sinkronikoak (zein kokatu behar dira barné evoluzio hori), nola tendentzia diakroniko orokorra. [⇶]

Ondorioz, Ferrer-i-Cancho-k beharko du beste printzipio minimotzaile bat zeinen arabera aukératu SVO eta ez OVS

Atzo genioen ze Ferrer-i-Cancho-k postulatutako funtzioa ki kuantifikatu kostu memoristikoak an hitz-ordena ezberdinak (zein gero minimotu beharko litzake) dú sortzen ordenazio bat arten hitz-ordenak zein ez den oso hurbilketa fina ki evidentzia enpirikoa: 

Funtzio horrek ez soilik ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS, nola genioen atzo, baizik-ze ez du ezberdintzen arten beste lau ordenak (VSO, VOS, SOV, OSV), zein, irizpide horren arabera, izanen lirake berdin efizienteak ti ikuspuntu memoristikoa, lauak ere berdin.

Eta justuki zeren funtzio horrek huts egiten duen noiz ezbérdintzen arten SVO eta OVS, Ferrer-i-Cancho-k beharko du gainerako printzipio erabakitzaile bat, beste zerbait zeinen arabera justífikatu zergátik SVO dén hain maizkoagoa respektu bere ordena simetrikoa (eta maiztasunean hazten). Ikus nóla autoreak azaltzen duen puntu hori an bere papera ti 2015 titúlatzen "The placement of the head that minimizes online memory: a complex systems approach":

If one assumes that word order evolves by swapping consecutive elements, the evolution from an initial or early word order SOV to SVO requires only one step: exchanging the positions of O and V. In contrast, the transition from SOV to OVS needs two steps: (1) exchanging the positions of S and O to obtain OSV and (2) exchanging S and V to finally obtain OVS (Fig. 3 (a)). Therefore, the verb-central word order that can be reached sooner from initial or early SOV is SVO. SVO is the easiest way of minimizing online memory from SOV by swapping adjacent constituents. [Ferrer-i-Cancho, 2015] 

Hor, Ferrer-i-Cancho ari da justifikatzen a evoluzio preferentziala ti SOV ki SVO ordezta ki OVS bidéz gainerako printzipio erabakitzaile bat zeinen arabera evoluzio ezberdinetan eman beharko liraké urrats-kopuru ezberdinak, zein orobat minimotu beharko lirake: errazagoa izanen litzake pasátzea ti SOV ki SVO (urrats bat) ezez ti SOV ki OVS (bi urrats). 

Ferre-i-Cancho-k (2015) honela zehazten du gorago aipatutako "permutazio-espazioa" non grafikatzen den zénbat urrats beharko dirén arten ordena ezberdinak:

Hortaz, herenegungo eta atzoko kostu-funtzio teoriko horrek ez dú soilik huts egiten noiz ordenatzen hitz-ordenak an modu minimoki bateragarria kin evidentzia enpirikoa, baizik-ze behar du printzipio minimitzaile gehigarri bat finéz aukeratu SVO lehenda OVS an evoluzio linguistikoa. Definitiboki, ez da oso zuzeneko modelizazioa, baizik aski indirektoa eta bihurria. 

Bihar saiatuko gara proposatzen eredu teoriko alternatibo bat zeinekin espero dugu konpóntzea aurreko arazo horiek, eskáiniz modelizazio direktoagoa eta emaitza bateragarriagoak kin evidentzia enpirikoa. [⇶]

Emaitza hori ez da oso hurbilketa fina ki evidentzia enpirikoa

Amaitzen genuén atzoko sarrera adíbidetuz nóla konputatuko litzake a kostu memoristikoa ti prozésatzea SOV, eta kalkúlatuz kostu hori gana beste 5 ordena posibleak arten S, O eta V (an eredua ganikan Ferrer-i-Cancho, 2014):

Adibidez har daigun SOV: hor batu beharko genuke a distantzia arten V eta S, zein izanen litzaké 2 zeren tartean dagó beste dependente bat: O, kin-eta distantzia arten V eta O, zein izanen litzaké 1 zeren tartean ez dago batere dependenterik, halan-ze, bide beretik:

• Ordena aditzlehenak (VSO, VOS): D1 = 1 + 2 = 3
  

• Ordena aditzerdikoak (SVO, OVS): D2 = 1 + 1 = 2

• Ordena aditzazkenak (SOV, OSV): D3 = 2 + 1 = 3
  

Ikusten denez, minímotuz kostu hori, aditzerdiko ordenak izanen liraké optimoak gain aditzlehenak eta aditzazkenak, zeinen memori kostua litzaké minimoa (2) respektu beste lau ordenenak (3). Interesgarriki, funtzio horrek, berez, ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS.

Beste adibide baterako, har daigun SVO, non V eta S elkarren ondoan daude (distantzia = 1), berdin nola V eta O (distantzia = 1), halan-ze hitz-ordena horren kostu memoristikoa litzaké: 1 + 1 = 2.

Funtzio horrek ez soilik ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS, nola genioen atzo, baizik-ze ez du ezberdintzen arten beste lau ordenak (VSO, VOS, SOV, OSV), zein, irizpide horren arabera, izanen lirake berdin efizienteak ti ikuspuntu memoristikoa, lauak ere berdin.

Hor, adibidez SOV, zeinen munduko maiztasuna izan dén eta oraino dén altuena (nahizta, dakigunez, diakronikoki jaisten ari den, halan-ze VO jada bihurtu dén maizago zein OV), eta OSV, zeinen maiztasun erlatiboa hurbiltzen den ki zero, biek ere agertzen dira kin ber kostu memoristikoa an euren prozesamendua ganik jendakiak. Izan ere, funtzio horretatik lortuko genituzke honako lehentasunak arten hitz-ordenak:

SVO = OVS > SOV = OSV = VSO = VOS

noiz, askoz egokiago, espero behar genuke ze hóriek 3 ordenak non sujetua agertzen den ondorenda objetua (OVS, OSV eta VOS) izan litezén zuzenean zailagoak (orokorki prozesagaitzagoak) zein beste hiru ordena posibleak (non sujetua dén kokatzen aurrerago zein bere objetua: SOV, SVO eta VSO). Labúrbilduz esan behar dugu ze funtzio hori (eta bere emaitza) ez da oso hurbilketa fina ki evidentzia enpirikoa. [⇶]

Nóla kalkulatuko litzake a kostu memoristikoa (online memoria) an eredua ganikan Ferrer-i-Cancho?

Atzokoan komentatzen genuen nóla Ferrer-i-Cancho-k (2014) nahi dún proposatu eredu bat kin bi atraktore edo printzipio optimotzaile kontrajarri, bata aldé SOV ("maximum predictability of the head") eta bestea aldé SVO ("minimum online memory") zeinekin azalduko luké ustezko evoluzio zikliko natural bat arten SOV eta SVO (itxuran simetrikoa):

Galdera dá: eredu horretan zehazki nóla konputatzen da hóri kostu memoristikoa (online meoria)? Ferrer-i-Cancho-k (2014) honela formulatzen du kostu hori:

non, hártuz g(d) = d (zein baitá funtzio hertsiki monotono gorakor sinpleena), sinpleki batu beharko genituzke a distantzia linealak arten aditza, zein dén burua, eta bere bi dependenteak, berdin delarik norántza doazen distantzia horiek: ezkerretara edo eskuinetara (esan nahi baita ze batu beharko lirake bi distantzia, bata ti V ki S, eta bestea ti V ki O). 

Adibidez har daigun SOV: hor batu beharko genuke a distantzia arten V eta S, zein izanen litzaké 2 zeren tartean dagó beste dependente bat: O, kin-eta distantzia arten V eta O, zein izanen litzaké 1 zeren tartean ez dago batere dependenterik, halan-ze, bide beretik:

• Ordena aditzlehenak (VSO, VOS): D1 = 1 + 2 = 3
  

• Ordena aditzerdikoak (SVO, OVS): D2 = 1 + 1 = 2

• Ordena aditzazkenak (SOV, OSV): D3 = 2 + 1 = 3
  

Ikusten denez, minímotuz kostu hori, aditzerdiko ordenak izanen liraké optimoak gain aditzlehenak eta aditzazkenak, zeinen memori kostua litzaké minimoa (2) respektu beste lau ordenenak (3). Interesgarriki, funtzio horrek, berez, ez du ezberdintzen arten SVO eta OVS. [⇶]

1.: Prozesamendu-kostuak ez dira simetrikoak. 2.: Báda askoz gehiago zein prozesamendu-kostu kuantitatibo hutsak: bádira diferentzia kualitatibo derivatu handiak.

Ferrer-i-Cancho (2014) mintzo zitzaigun hemen gain zikloak arten SOV eta SVO zeinen atzean egonen liraké bi indar atraktore inkonpatible (ez da zehazten euren arteko indar-asimetriarik): maximótzea buru-prediktabilitatea, eta minimótzea online-memoria, nondik sortuko litzake sistema bat kin bi polo estable, eta itxuran simetrikoak, zeinen arabera periodikoki gerta litezké aipatutako ziklo horiek naturaltasunez:

Cycling between SOV and SVO could be interpreted as cycling between two incompatible attractors: maximum predictability of the head and minimum online memory. This cycling could be the manifestation of bistable system (Strogatz, 1994). []

Lehenengo atraktore horretaz berriki mintzatu gara hemen an terminu hauek (eta atzo ere):

..., genioenez, gauza da ze, baldintza orokorretan, esaldia ez da orohar muntatzen afin bukaeran aurreikus dadin zeozer (informazioren bat, adibidez aditza), baizik lor dadin eraginkortasun komunikatibo maximoa (azpi baldintza orokorrak), kokátuz justuki mezuaren parte rhematikoena eta aurrikusgaitzena an posizio interpretatiboki abantailatsuena, zein den bukaera.

Ondorengo postetan jarraituko gara mintzatzen gain lehenengo printzipio hori, baina gaurkoan nahiko genuke mintzatu gain aipatutako bigarren printzipio atraktorea zeinekin Ferrer-i-Cancho-k biribiltzen baitu bere estruktura ziklikoa: minimizazioa e memoria-lana.

Fijatu gaitezen ze Ferrer-i-Cancho ari da zehazten bere printzipioak helburuz-eta bete dadin bere interpretazioa ti evidentzia zientifikoa, non ziklo linguistikoak izanen liraké zerbait sistematikoa eta normala ordezta izán zerbait zirkuntzantziala azpi baldintza bereziak. Autoreak kontextu horretan planteatu du bere lehenengo printzipio guztiz fortzatua eta ad hoc aldé SOV (zertárako ibili asmatzen buru labur-labur bat ondorenda osagarri tipikoki ondo luzeago bat baldin ziurtasunez jakin ahal badugu aurretiaz?), halan ze, horrekin batera, beharko luké beste indar bat jóaz alde kontrako poloa: SVO.

Dudagabe, Ferrer-i-Cancho-ren bigarren printzipio hori bádoa an norabide ona, kontuan hartzen baititú prozesamendu-kostuak. Baina, alde horretatik ere, mahai gainean jarri behar ditugu bi arazo handi, zeintaz joango garen mintzatzen an ondorengo sarrerak:

1.: Ferrer-i-.Cancho-k planteatzen du eredu bat non ez den existitzen atzerakargarik: esan nahi baita ze guztiz simetrikoki kuantifikatuko ditú aditzetik atzerako distantziak respektu bere osagarriak, eta aditzetik aurrerakoak. Hala ere, memoria-lana ez da batere berdina noiz erábiltzen estruktura koherente bat (sintaktikoki burulehena, aurrerakoa), non adreilu komunikatiboak doáz sistematikoki interpretatzen online, arian-arian, aurrerantza, etengabeki liberátuz lan-memoria, edota erábiliz estruktura inkoherente bat (sintaktikoki buruazkena, atzerakoa), non orohar adreilu komunikatiboak joan beharko diren gordetzen an lan-memoria harik-eta ailegatu ki burua, non, finean, interpretatu ahalko dira ziurtasunez. Ez da batere berdina, ez da batere simetrikoa, eta puntu hori kruziala da.

2.: Estruktura koherentea (sintaktikoki burulehena) ez da soilik arinena ti ikuspuntua e prozesamendu-kostu kuantitatibo hutsa: báditu orohar beste hainbat abantaila kualitatiko derivatu ondo erabakiorrak, hala nola izátea irekiagoa, potenteagoa ki bihurtu diskursoa matizatuagoa eta aberatsagoa, jarraituagoa baina aukeran pausatuagoa eta horrela reflexiboagoa, intonatiboki eta hortaz expresiboki moldagarriagoa, eta azken finean komunikatiboki efektiboagoa.

Jakina, aurreko guztia ez da kabitzen an marko sistematikoki zikliko bat: aurreko guztia soilik kabitzen da barné evoluzio linguistiko ondo asimetriko bat aldé SVO burulehena, zein dén justuki hóri tendentzia asimetrikoa zein observatzen dugun an evidentzia enpirikoa. [⇶]

Zeren, kontua balitz prediktabilitatea, kontua balitz aurríkustea zeozer an bukaera ... "... the subject often expresses the topic which is by itself the most predictable unit in a sentence independent of the position it is placed in." (Hoeks, 2016)

Post honetan genioén:

Irakurtzen genuen hemen nóla Hoeks (an bere "From SOV towards SVO", 2016) ematen zigún ondorengo aipua ganik Ferrer-i-Cancho (2014) non azken autore hori saiatzen zen azáltzen zergatia e ordena aditz-lehenak eta aditz-azkenak an terminuak e prediktabilitate erlatiboa e bere osagai ezberdinak (sujetua, aditza edo objetua):

"Verb initial orders suggest a strategy of maximizing the predictability of the subject and the object; verb final orders suggest a strategy of maximizing the predictability of the verb" (Ferrer-i-Cancho, 2014: 2)

Atzokoan ere, Ferrer-i-Cancho mintzo zitzaigun gain maximotzea prediktabilitatea e burua (aditza) afin azaldu SOV ordena, kontrájarriz helburu maximotzaile hori ki minimizazioa e prozesamendu-kostua (zein gertatuko litzake an SVO). 

Baina, ez al da printzipio maximotzaile hori (maximótzea prediktabilitatea e burua) guztiz ad hoc? Hau da, ez al da printzipio hori guztiz komenienteki postulatua afin lortu a emaitza zein lortu nahi den? Ez nago esaten ze ariketa teoriko hori egitea ez denik zilegi: guztiz zilegi da. Baina, realitatea azaltzeko, askoz hobe litzake baldin supuestoak, eta areago printzipio maximotzaileak ondo justifikatuak egonen balira (ondo oinarrituak an teoria eta datuak), eta, nire ikuspuntutik behintzat, printzipio maximotzaile hori ez dago aski justifikatua, edo hobeki, ez dago batere justifikatua bidéz argudio teoriko eta praktiko sendoak.

Zeren, kontua balitz prediktabilitatea, kontua balitz aurríkustea zeozer (eduki informatiboren bat) an bukaera, orduan batek esanen luke ze bukaeran kokatu beharko litzake sujetua ordezta aditza, zeren sujetua izaten da esaldiko parte thematiko-aurrikusgarriena. Hoeks-ek (2016) dio:

... the subject often expresses the topic which is by itself the most predictable unit in a sentence independent of the position it is placed in. [Hoeks, 2016]

Hortaz, helburua balitz bukaeran ematea osagai aurreikusgarriena, esaldia bukatu beharko litzake kin sujetua, zein, tipikoki aurrikusgarriena izanik, bukaeran kokaturik izanen litzake are aurreikugarriagoa, bilákatuz esaldiko bukaera orohar aurreikusgarriena. Baina, galdera dá: zertárako nahi genuke aurrikusi bukaeran sujetua baldin sujetu hori behar badugu ki járri mezu-hartzailea an posizio komunikatibo abantailatsuena afinda jaso dagién informazio rhematikoa efektiboki?

Ez, baldintza orokorretan eta orohar ez dugu hori nahi, eta guztiz onartzen da ze sujetua nagusiki ematen da an hasiera e esaldia zatio izán marko thematiko egokiena ki ulertu abantailatsuki ondorengo informazio berria, rhematikoena, luzeena, irekiena, aurrikusgaitzena.

Eta gauza da ze antzekoa gertatzen zaio ki aditza respektu bere osagarria, zein orohar dén gutxiago rhematikoa, gutxiago luzea, gutxiago expandigarria, eta gutxiago aurrikusgarria zein aditza (daude aditz gutxiago zein izenak, eta gainera osagarriak expanditu daitezke harik infinitua an modu askoz aurreikugaitzagoa inkluso gana hiztuna zein mintzatzen edo idazten ari den reflexiboki). Justuki horregatik, arrazoi komunikatibo sendo horrengatik, aditzak orohar jotzen dú (interlinguistikoki, enpirikoki) ki posizio aurreratuagoa zein bere osagarri rhematikoagoa, luzeagoa, irekiagoa, aurrikusgaitzagoa, prosodikoki nabarmenagoa, informazioanalki helburuzkoa.

Dá justuki ber argumentazio sendoa zein dén erabiltzen ki justifikatu estruktura sujetulehena, antzera ere lagundua kin evidentzia enpiriko sendoa (joera orokor ondo nagusia ti OV ki VO). Horrela, hemen ere galde geinke: zertárako nahi genuke aurrikusi bukaeran aditza baldin aditz hori behar badugu ki járri mezu-hartzailea an posizio komunikatibo abantailatsuena ki jaso informazio rhematikoena efektiboki?

Jakina, aditz hori, berdin nola sujetua, izanen dá erlatiboki are aurrikugarriagoa noiz emana ondorenda bere osagarria, baina, sujetuan lez, ez gaude saiatzen bilátzen bukaera aurrikusgarriena (zein, bestalde, izanen litzake sujetua), baizik saiatzen emáten informazio berri potentzialki-konplexu bat (azpi baldintza orokorrak) an modu eraginkorrena, zein ez dén baizik kokátzea aditza an posizio transizionala arten sujetua (parte thematikoena) eta objetua (parte rhematikoena).

Printzipio maximotzaile hori ez da eusten, ez komunikatiboki, ez enpirikoki. [⇶]

Zikloak? Báda norabide nagusi askoz orokorrago eta naturalago bat, eta aldaketa zirkuntantzial askoz bereziagoak, baina ez dago evidentziarik aldé ziklikotasun orokor eta simetriko bat, baizik horren kontrakoa

Ferrer-i-Cancho mintzo zaigu an 2014 gain ziklikotasuna an aldaketa linguistikoa arten SOV eta SVO ("a typical example"), zein, bere ikuspegitik, oinarritu liteke an etengabeko lehia arten maximotzea buru-aurrikuspena eta minimotzea online-memoria:

Baina, zergátik tematzen da Ferrer-i-Cancho mintzátzen gain zikloak arten SOV eta SVO, itxuran simetrikoak ("bistable system"), baldin ziklo horien ustezko bi norabieak ez badira batere simetrikoak ez an euren maiztasunak (zein SVO-rako izanen litzake askoz handiagoa eta askoz estableagoa) ezta ere an euren inguruko baldintzak (zein SVOrako kasuan izanen lirake askoz naturalagoak, eta gutxiago induzituak zatio faktore extralinguistikoak nola izan ahal dén kontaktu linguistikoa)? 

Izan ere. gauza da ze ...

• SVOtik SOV-rako aldaketa dá orohar aski raroa,

• SVO prepositibotik SOV postpositibora dá orohar are raroagoa,
  

• OVtik VOrako aldaketa dá erabat maizkoena azpi baldintza orokor naturalak, halan-ze gaur egun, abiatuz ti antzinako egoera bat non "OV" zén oso-oso nagusia, ailegatu gara ki egoera bat non "VO" dén maizkoena.
  

Van der Gelderen (2011) an liburu bat dedikatua ki ziklo linguistikoa zioén ("The linguistic cycle", 2011):

Bai ...

... in most of the literature on this subject. [Van der Glenderen, 2011]

Hortaz, zértan ari da Ferrer-i-Cancho mintzatuz gain ziklo linguistiko horiek nola bailiran gauzarik normalena eta simetrikoena an baldintza naturalak (produzituak nolan emaitza ti lehia orekatu bat arten bi joera funtzional orobat simetrikoak nahiz inkonpatibleak: maximotzeá buru-aurrikuspena eta minimotzeá memoria-lana)?

Báda norabide nagusi askoz orokorrago eta naturalago bat, eta aldaketa zirkuntantzial askoz bereziagoak, baina ez dago evidentziarik aldé ziklikotasun orokor eta simetriko bat, baizik horren kontrakoa. [⇶]

Hala an Pagel (2009) nola an Gell-Mann & Ruhlen (2011) nabari dá norabide orokor bat ti SOV (post) ki SVO (pre), zein azpimarratu beharko litzake gain bestelako aldaketa zirkunstantzialagoak

Aurreko postak ikusita, berrikus daigun ondoko aipua ganikan Ferrer-i-Cancho (2014):

zeintaz zehaztu behar dugu ze Pagel-ek aipatutako reversioak ti SVO ki SOV (mintzátuz gain hizkuntza indoeuroparrak) enmarkatu beharko lirake barné prozesu dinamiko orokor asimetriko bat zein orohar mugitu litzake ti SOV postpositiboa ki VSO/SVO prepositiboa, zeintan ezberdinduko litzaké antzinako ordena bat (SOV post) zein izanen litzake gutxio establea zein amaierako ordena derivatu bat (VSO/SVO prepositiboa), non, finean, hitz-ordena estabilizatuko litzake, praktikoki bihurtuz definitiboa (ikus hemen):

Pagel (2009) dú aztertzen nóla aldatu dén hitz-ordena an hizkuntza indoeuroparrak, eskáiniz oso analisi-mota interesgarria zeren ezberdintzen ditú arten antzinako egoera bat (SOV postpositiboa), egora derivatu bat zein amaitzen den izaten definitiboa (VSO/SVO prepositiboa), eta kokátuz euren artean beste bi egoera transizional, mixto eta, hortaz, inharmonikoak zein izanen lirake inestableenak:

non

Solid arrows indicate statistically supported evolutionary transitions, dashed arrows are not supported. [Pagel, 2009]

eta non justuki horregatik, egoera derivatua (VSO/SVO) izanen litzaké establea, esan nahi baita ze azken egoera horretatik nekez aterako da (soilik salbuespenez, an baldintza ondo bereziak), eta beraz, konsidera liteke amaierako egoera, nondik jada ez den mugimendu berezirik:

The derived state seems to be stable in lndo-European languages. [Pagel, 2009]

Bi urte geroago, Gell-Mann & Ruhlen (2011) dúte argiki zehazten ber norabide nagusia an aldaketa linguistikoa, hemen ere kin atzerako mugimenduak aldé SOV nagusiki induzituak zatio kontaktu linguistikoa (ikus hemen):

non:

• (i) The word order in the ancestral language was SOV.

• (i) Except for cases of diffusion, the direction of syntactic change, when it occurs, has been for the most part SOV > SVO and, beyond that, SVO > VSO/VOS with a subsequent reversion to SVO occurring occasionally. Reversion to SOV occurs only through diffusion. 

• (iii) Diffusion, although important, is not the dominant process in the evolution of word order. 
  

Horretaz ari da Dryer (2011), nondik, gaurko honetan, nabarmendu nahiko genuke a konklusioa ezen "Reversion to SOV occurs only through diffusion", esan nahi baita: soilik bidez kontaktu linguistikoa, ez naturalki.

Hortaz, bi autore horien analisietan argiki antzeman ahal da norabide orokor bat ti SOV (post) ki SVO (pre), zein azpimarratu beharko litzake gain bestelako aldaketa zirkunstantzialagoak. [⇶]