Batek inkluso pentsa leike ze mendebaldeko amaiera singular horiek datoz ti ekialderagoko amaiera pluralak: "dirautzut > diutzut (diutzudan) > deutsut/deutzut" (plural berria: "deutsudas/deutzudas")
Ikusten genuen atzo nóla erabiltzen zirén flexio transitibo-datiboak an 1713ko gipuzkerá on Otxoa-Arin:
..., J. Oregi-k (1972:359) beste artikulu batean ("Otxoa-Arinen 'Doctrina' - (1713)") komentatzen ditú justuki Otxoa-Arinen adizkiak (1713ko gipuzkera), zeinen artean agertzen zaizkigún ondoko formak (ezkerrekoak dirá oraingo batukoak, eta eskuinekoak orduko gipuzkerakoak):
Adizki-sorta horretan, oso iradokigarria iruditzen zaigu noláko paralelismo handia existitzen dén arten gipuzkera hartako flexio plural horiek eta mendebaldeko flexio singularrak, halan ze inkluso hipotetiza liteke erlazio estu bat artén bi adizki-sorta horiek:
- dirautzut > diutzut (diutzudan) ~ deutsut/deutzut
- dirauztazu > *diuztazu ~ deustasu
- dirautza > *diutza ~ deutsa/deutza
- dirauzku > *diuzku ~ deusku
- ...
Esan nahi baita ze batek inkluso pentsa leike ze mendebaldeko amaiera singular horiek datóz ti ekialderagoko amaiera pluralak, non "-z-" bihurtu dén "-s-", halan ze behin zentzu plurala galduta, gehituko zén pluraletako azken "-s" hori ("deustasus").
Ikus serie hau:
[1803] [>>>]
Etiketak: aditza, datiboa, eradun, la, Oregi, singularra/plurala
posted by Jesus Rubio at asteartea, azaroa 08, 2022
7 Comments:
NORI
deraut, derauk, deraun, derauko / derauo,
derauku, derauzu, derauzue, deraue
Pluralean:
derauzkit = derauzt
derauzkik = derauzk
derauzkin = derauzn
derauzkio = derautzo
derauzkigu = derauzku
derauzkizu = derautzu
derauzkizue = derautzue
derauzkie / derauzte = derautze
Çuberoan:
derei- (derau-) edo dei- (dau-)
deizt, deizk, deizn, deitzo,
deizku, deitzu, deitzue, deitze
SIngularrean:
deit, deik, dein, deio,
deiku, deizu, deizue, deie
Adeitsuki
Goico hau atzo prestatu nuen, orotarico eta orotaraco euscara buruan nuela. Euskara Batua gaizqui baturic dago. Incompletoa.
Joan de Lazarraga arabarrari esquer, egun badaquigu ecen EUTSI aditzac forma luceac ere eduqui dituela:
deraust = deust
derauat = deuat
deraunat = deunat
derautsot = deutsot
derausku = deusku
derautsu = deutsu
derautsue = deutsue
derautse = deutse
Erka lehen ikussi ditugun eraduki aditzaren forma pluralequin:
derauzt = dauzt
derauzk = dauzk
derauzn = dauzn
derautzo = dautzo
derauzku = dauzku
derautzu = dautzu
derautzue = dautzue
derautze = dautze
ceinetaric baithatoz Çuberoaco adizquioc:
deizt, deizk, deizn, deitzo,
deizku, deitzu, deitzue, deitze
Honexegatic gaur Jesus Rubioc erraiten du erraiten duena:
http://balbula.blogspot.com/2022/11/batek-inkluso-pentsa-leike-ze.html?m=1
Ea mendebaldeco adizqui horiec (deust, deutso, deusku...) ez othe ciraden ancina pluralecoac?
Baietz emaiten du ekialdeco atzizquiac ikussiric.
Adeitassunez
Çuxenqueta:
deraua = deua
derauna = deuna
derautso = deutso
Ondoko leku honetan:
https://badihardugu.eus/argitalpenak/aditz_taulak/oinatiko_aditza.pdf
Oñatiko euskararen aditz taulak ikusten ahal dituzue.
Bertan NOR-NORI delakoan izan aditzaren adizki edder hauek topatuko ditugu:
xat, xak, xan, xako,
xaku, xatzu, xatzue, xaTE
Esannahiak oraingo euskara batua deitzen den, baina egiatan ez den, horretan:
1. zait, zaik, zain, zaio,
zaigu, zaizu, zaizue, zaie
2.zaizkit, zaizkik, zaizkin, zaizkio,
zaizkigu, zaizkizu, zaizkizue, zaizkie
Ez jako, ez zaio. Bion artekoa baino: xako
Ez jakoz, ez zaizkio: jako (da edo dira + hari).
Bikain!
Adeitsuki
Çucenqueta:
xako (da edo dira + hari)
DOTZUT adizkiak bi esannahi ditu Oñatin:
1. deutsut
eta
2.deutsudaz
Objektu singularra nahiz plurala izan dadin... berdin dio, deutso eta derauko!
Adeitsuki
Argitaratu iruzkina
<< Home