astelehena, martxoa 13, 2023

"*e-nor > ehor > nehor" versus "*e-nor > iñor"

Zioén Josu Lavin-ek herenegun:

nehor, nehon, nehoiz, nehola... ere baditugu.

Bai, izenordain indefinitu horiek guztiak ez dira baizik aldaerak on jatorrizko forma batzuk, kin "e-" partikula apórtatuz indefinizioa, indeterminazioa: "*e-nor", "*e-non",... Ikus horretaz atzoko sarrera, non irakurtzen genuén honako hitzak ganik Mitxelena (1961): 

..., a.-nav. guip. vizc. inor 'alguien', inon 'en alguna. parte', inoiz 'alguna vez', etc., de *e-nor, etc.: cf. otros indefinidos como e-zer, e-zein. En sul. ( + -ere), ihue', 'ihuné, etc. (Dech. ehor, ehonere), ronc. ·Uztarroz eur, eun (Vidángoz nor, non), y en b.-nav. y Jab., con restablecimiento de la consonante nasal en la inicial (analogía de nor 'quién', etc.?), nehor, nihor, etc., como a.-nav. Elcano nior [Mitxelena, 1961:304]

Beraz, hauxe izanen litzaké bidea nondik sortuko zirén goragoko aldaera horiek an zenbait hizkera:

*e-nor > ehor > nehor

bitárten, beste hizkera batzutan, bidea izanen litzakén hauxe:

*e-nor > iñor

Hor argiro ikusten dugú nóla ibilbide fonetikoak ondo ezberdinak (eta are alderantzizkoak) izan ahal diren an hizkera edo garai ezberdinak. Dudagabe, kontuan hartzeko puntua.

Aipaturiko lehen bilakabide horretan, adibidez, nabarmenduko genuke nóla aurrena higatu dén "n" intervokalikoa (an e-nor > ehor), emanez hor "h" (beste hizkera batzutan desagertu da), bitárten gero sortu dén hasierako "n" berri bat (an "nehor"), ustez bidéz analogia kin "nor", erakutsiz berriro zéin handia izan ahal den analogiaren eragina. [1928] [>>>]

Etiketak: ,

1 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

Bai, hala emaiten du içan dela. Esquerric asco!

astelehena, martxoa 13, 2023 8:48:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home