*edun/*itun (objetu singularra/objetu plurala)
Atzokoan aipatzen genuén "*edun" aditza, referituaz ki adizkiak nola "sittuen = zituen/zituzten"
baina, nahizta egun hala konsideratzen diren, pensatzekoa da ze garai batean forma horiek referituko zirén ki beste partizipio bat, partizipio plural bat, jada desagertua:
- *i - tu - n > *itun
zein izanen zén justuki kide plurala te "*edun" partizipio singularra, antzera nola "*iran" izan bide zén kide plurala te "*izan" partizipio singularra (edota "eduki/edutzi" bikote transitiboa). Horretaz mintzatu ginén an ondoko sarrera hau, zeinen hasiera jasotzen dugún beherago:
Jarraituz kin atzoko haria, gaur egungo "izan" aditzean (partizipio bakarra), garai zaharretan izanen zirén bi partizipio ezberdin:
- *e - i - za - n > i - za - n = izan (singularra)
- *e - i - la - n > *e - i - ra - n > i - ra - n = iran (plurala)
non izanen zirén bi erro zahar ezberdin:
- za
- la/ra
biak CV, nola ere "da" fosila izanen zén CV.
Eta hain zuzen *i - tu - n > *itun" partizipio plural horretatik derivatu ditugu guk lehengo eguneko 3. persona singularra kin objetu plurala, an:
Bádirudi ze hor ere egon zitekén partizipio plural berezitu bat.Baina, zéin izanen zen, adibidez, 3. persona singular regularra? Ba, justuki hau:
- hak *∅ - e - i - tu - e - n > eituen > ituen
non soilik falta zaigún gehitzea bustidurá (palatalizazioá) zein "i-" soinuak hizkera horretan eragiten duén gain ondorengo "-t-" soinua (zein bilakatzen dén "-tt-") arrén eta izan daigún gure 3. personako forma regularra:
- hak *∅ - e - i - tu - e - n > eituen > ituen > ittuen
eta bide beretik doa 2. persona regularra:
- zuk *z - e - i - tu - e - n > zeituen > seituen > situen > sittuen
0 Comments:
Argitaratu iruzkina
<< Home