igandea, maiatza 14, 2023

'*∅ - e - du - e - n > eben' edo '∅ - e - tor - (r)e - n > etorren' berdin regularrak respektu euren prefijo pronominala (∅)

Atzo aipatzen genituén Leintz-Gatzagako hizkera, eta bere adizki batzuk:

  • nik *n - e - du - e - n > neben
  • guk *g - e - du - e - n > geben
  • hak * - e - du - e - n > eben

eta non, gainera:

  • zuk *z - e - du - e - n > zeben
  • zuek *z - e - du - e - e - n > zeuen
  • haiek * - e - du - e - e - n > euen
"-a-n/-e-n" bikotea alde batera utzita, dena guztiz regular.

eta gaur soilik konfirmatu nahi genuke atzoko zerrenda hori, kin datuak ti Irizar ("Morfología del verbo auxiliar vasco", 2008:502):

non, bai, konprobatzen ditugu forma batzuk zein etorriko zirén ti: *e - du - e - n edo *g - e - du - e - n zaharrak, non 3. personek ez dutén hasierako "z-"morfemarik (ezta ere tarteko "-n-" soinurik), bitarten 2. personek báduten regularki "z-" pronominal hori ("zu").

Eta, ikusi genuenez an sarrera hau, gauza bera gertatzen da an aditz sintetiko intransitiboak:

non, berdin regularki ez zen agertuko batere "z-" soinurik an hasiera te 3. personak (ezta ere tarteko "-n-" soinurik):

  • ni n - e - tor - (r)e - n > netorren
  • ha - e - tor - (r)e - n > etorren
  • zu *z- e - tor - z - e - n > zetozen

non "-an" amaiera horiek, gure analisian zaharragoak, bihurtu dirá amaiera alokutibo

Errepikatzen dugú: forma horiek regularrak dirá respektu euren prefijo pronominalak (3. personan: , non kokatuko litzateké objetua an OVS edo sujetua an SV), eta hortaz, pensatzekoa da ze izanen dirá zaharragoak.