Nondik nora mailegatu ohi dira baliabide estrukturalak?

Azter dezagun turkieraren kasua respektu perpausak kin aditz deklaratiboak.

Turkierak bádu perpaus konpletiboak egiteko modu regresibo zahar bat, zeinen arabera perpaus subordinatua kokatzen baita aurrén aditz nagusia. Hor, perpaus konpletiboaren aditza izanen dá ez-finitua (non-finite verb), hau da, nolabait esan, aditz nominalizatu bat. Gutxi gora-behera litzaké honela:

1.: Gizonak niri Ayse-k liburua irakurria esan zidan.

Horretaz gain, turkierak garatu du "ki" baliabide prepositiboa afin lotu perpaus konpletiboak atzén aditz nagusia. Atzekalde horretan, perpaus konpletiboaren aditza izanen dá finitua; hau da, ez da joanen nominalizaturik, baizik jokaturik, nola doán aditz nagusia. Da honelatsukoa:

2.: Gizonak niri esan zidan ki Ayse-k liburua irakurria zuen.

Beraz, "ki" horrek eskaintzen du mekanismo sinple bat zeinekin kokátu perpaus konpletiboak atzén aditz nagusia; eta hori komunikatiboki oso lagungarria dateke, bereziki noiz eman nahi diren perpaus konpletibo luze edo konplexuak (aurreko bi adibide horiek daudé moldatuak ti artikulua on Matthew Dryer titúlatzen "The positional tendencies of sentential noun phrases in universal grammar").

Horretaz, bi kontu:

1.: Nóla lortu du turkierak bere "ki" prepositibo hori?

Ba, mailegatuz "ki" hori ti hizkuntza persiar indoeuroparra (sintaxi postpositiboak errazago hartu ohi dituzte mailegu prepositiboak ezez alderantziz: mailegu sintaktikoen norabide-asimetria hori dá beste zantzu bat zek erakusten du garabidea). Bai, "ki" hori dá mailegu estruktural bat, nola izan daiteken euskararentzat mailegatzea "ke" baliabide prepositiboa ti gaztelania (izan ere, persieraz, "ke" erabiltzen dute, eta ez "ki").

Turkierak persieratik mailegatu dú "çunku" baliabide prepositibo kausala ere.

2.: Bi eredu horiek koexistitu egiten dira (eredu postpositibo eta prepositiboa).

Dio Larry Trask-ek, erantzunez ki komentario hau:

[Komentarioa] I read that the modern Persian for "and" is "va": compare Arabic "wa" = "and".

[Trask-en Erantzuna] Yes, and Turkish "and" is likewise borrowed from Arabic. Turkish has no native word for "and" -- a fairly common state of affairs in SOV languages, I think. Turkish has also borrowed the Persian complementizer 'that'. This has not ousted the native patterns for making subordinate clauses, which are non-finite (participial) in nature; rather, the two patterns coexist, with a good deal of functional and stylistic specialization.

Bistan da, mailegu estrukturalak aspalditik datoz, eta, dirudienez, SOV hizkuntzak dira mailegu estruktural horien hartzaile zaharrak.

Bestalde, turkieraz, "ki" hori erabiltzen dute nola baliabide erlatibo prepositiboa ere, baina soilik an modu ez-murriztailea, nahiz persieraz "ki" horiek izan ahal diren murriztaileak ere. Izan ere, turkieraz, perpaus erlatibo murriztaileak derrigor joan behar dira aurrén euren referentzia nominala (aurrekaria). Alde horretatik, asko garatu liteke turkiera.

Badirudi hor bádela antzekotasunik artén turkieraren eta euskararen egoera: bietan garatu baita erlatibo prepositiborik zein aski gutxi erabiltzen dén respektu joku komunikatibo aberatsa zein eskaini lezaketen.

Euskaran, bistan da, egon da mugimendu purista indartsu bat zek oztopatu du garapen soziala on bide progresiboak. Eta turkieran? [89] [>>>]