Altube (1951) vs. Altube (1929): BALDIN (argitzailea + expresiboa)
Aurreko mezu batean irakurri ahal izan dugú Altube-ren artikulu gogoangarriá titulatzen "Erderakadarik txarrenak IV" (1951), non autoreak aztertu dituén explizituki lau tresna prepositibo: 1. BALDIN, 2. BAITA, 3. ZERREN-ETA eta 4. BAIZIK-ETA. Har daigun orain horietariko lehenengoa (BALDIN) eta azter daigun nóla ikusten zuen Altube-k baliabide hori 22 urte lehenago, 1929an, noiz berak argitaratu bere liburu enblematikoa déitzen "Erderismos".
Hasteko esan ze, BALDIN (berdin nola BAITA) dá baliabide prepositibo gehigarri bat, zeinek, beraz, ez duen ezer ordezkatzen, baizik osatzen (kontrara-ze ZERREN-ETA eta BAIZIK-ETA, zeinek bai ordezkatzen dituzten euren kide postpositiboak). Akaso horregatik, bi baliabide horiek (BALDIN eta BAITA) ez dira aurkitzen artén estruktura gaitzestuak an "Erderismos" (ZERREN-ETA eta BAIZIK-ETA bai izan ziren gaitzestuak an 1929 nola ikusikó an beste sarrera bat).
Baina, zentratuz gure begirada gain BALDIN, ikus Altube-k zér zioen burúz baliabide hori an 1929 (Altube, 1929:193):
1951an, ordea, Altube-k beste ikuspuntu batetik eginen du bere analisia, argudiatuz BALDINen balio iragarlea, zeinek berekin ekarrikó argitasun eta erraztasun komunikatiboa:
Gainera, koherentzia sintaktiko-interpretazionalak ematen dú aukera ki egin, adibidez, pausa (koherente) bat atzén BALDIN (zeinen balio expresiboa izan ahal dén oso interesgarria), hala nola ere aukera ki intonatu askeago perpaus kondizionala bera. Azken efektu hori dá efektu berbera zein agértu noiz kokátu aditza (edo beste edozein sintagma-buru) aurrén bere osagarria: osagarria gelditzen dá informatiboki liberatua, ondo thematizatua (nolabait esan, sintagma-burua litzaké sintagmaren thema, eta osagarria da rhema) eta prest afinda jáso intonazio neutralago edo enfatikoa nahierara.
Orohar, koherentzia sintaktiko eta interpretatiboak berekin dakár bai erraztasun komunikatiboa, bai aukera expresibo moldagarriagoa (aukera neutralagoak eta enfatikoagoak). Baina horretarako behar dira baliabide ondo egokituak eta ondo normalizatuak. [238] [>>>]
_______________________
Irakur ere:
Hasteko esan ze, BALDIN (berdin nola BAITA) dá baliabide prepositibo gehigarri bat, zeinek, beraz, ez duen ezer ordezkatzen, baizik osatzen (kontrara-ze ZERREN-ETA eta BAIZIK-ETA, zeinek bai ordezkatzen dituzten euren kide postpositiboak). Akaso horregatik, bi baliabide horiek (BALDIN eta BAITA) ez dira aurkitzen artén estruktura gaitzestuak an "Erderismos" (ZERREN-ETA eta BAIZIK-ETA bai izan ziren gaitzestuak an 1929 nola ikusikó an beste sarrera bat).
Baina, zentratuz gure begirada gain BALDIN, ikus Altube-k zér zioen burúz baliabide hori an 1929 (Altube, 1929:193):
Resultan particularmente expresivas las flexiones hipotéticas precedidas del morfema baldin (o balin), véase:Beraz, Altube-k aipatzen du balio expresibo berezi bat an BALDIN BA, zein areagotzen baita noiz BALDIN erabiltzen da isolatua an perpaus-hasiera. Nolabait esan, erabilera horiek indartuko luketé balio expresiboa on perpaus kondizionala (BALDIN erabiliko litzaké nola indartzaile expresibo).
- Hauta ez balin badukezue
Aún se acentúa más el caracter hipotético de las oraciones colocando al principio de ellas el morfema precitado:
- Baldin aguro ez bazatoze
- Baldin euskera bizitzen ezpada [Altube, Erderismos, 1929, 193. or.]
1951an, ordea, Altube-k beste ikuspuntu batetik eginen du bere analisia, argudiatuz BALDINen balio iragarlea, zeinek berekin ekarrikó argitasun eta erraztasun komunikatiboa:
1o. BALDIN. - Erderaz «SI» (condicional) aurre-ezarkiñaz asitako esakun luzerik-luzeenak ere' euskeraztu génitzake, argi ta aitze-errez, aurre-argilari, BALDIN itza jarrita. Azkenengo nere idatz-atalean (E.G. 11-12, 48) lapurtar idazleen erderakada itxusi batzu aztertzen ari giñalarik' urrengo esakunau agértu nuan, zuzentze-ejenplutzat: «BALDIN gaurko gezurrak biar egi, eta gaurko egiak biar gezur biurtu litezkeala norbaitek esan Ba-leza»... [Altube, 1951]Diferenteak dira 1951ko enfoke argitzaile-erraztailea eta 1929ko enfoke expresiboa, nahizta biak loturik egon. Gauza da ze, perpausaren zentzu kondizionala iragartzeak dú aportatzen koherentzia (sintaktiko-interpretazionala), nondik derivatzen diren bai 1951ko argitasun-erraztasuna (orohar) nola-ere aukera expresibo perfektua ki enfatizatu, hasieratik bertatik, perpausaren izaera kondizionala.
Gainera, koherentzia sintaktiko-interpretazionalak ematen dú aukera ki egin, adibidez, pausa (koherente) bat atzén BALDIN (zeinen balio expresiboa izan ahal dén oso interesgarria), hala nola ere aukera ki intonatu askeago perpaus kondizionala bera. Azken efektu hori dá efektu berbera zein agértu noiz kokátu aditza (edo beste edozein sintagma-buru) aurrén bere osagarria: osagarria gelditzen dá informatiboki liberatua, ondo thematizatua (nolabait esan, sintagma-burua litzaké sintagmaren thema, eta osagarria da rhema) eta prest afinda jáso intonazio neutralago edo enfatikoa nahierara.
Orohar, koherentzia sintaktiko eta interpretatiboak berekin dakár bai erraztasun komunikatiboa, bai aukera expresibo moldagarriagoa (aukera neutralagoak eta enfatikoagoak). Baina horretarako behar dira baliabide ondo egokituak eta ondo normalizatuak. [238] [>>>]
_______________________
Irakur ere:
posted by Jesus Rubio at asteazkena, martxoa 09, 2016
0 Comments:
Argitaratu iruzkina
<< Home