Zénbat eta pospositiboki sintetikoagoa izan elementu sintaktiko bat, hainbat zailagoa bere dislokazio prepositiboa, logikoki
Berriki (herenegungo sarreran) aipatu dugu "dislokazio" terminoa afin azaldu evoluzio sintaktikoa zeintan "in" adverbioa hasiko zen lótzen estukiago kin izenak, hala pre nola postpositiboki, eta kin aditza, prepositiboki:
Beraz, modu ezberdinetako dislokazioak ager daitezke an hasierá on evoluzio sintaktiko ezberdinak eta oso interesgarriak. Baina, gauza da ze lehenengo urrats hori (dislokazioa) ez da izanen erraza noiz behar den dislokatu elementu bat zein dagoen, nolabait esan, fusionatua ki beste zerbait, nola gertatzen den kin atzizki deklinatiboak (eta, zenbat eta fusionatuago, zailagoa dislokazioa).
Latinean, adibidez, bádira arrastoak on inesibo pospositibo indoeuroparra ("-ai") zein existitu baitzén lehenago ze orokortu zedin "in" preposizio inesiboa:
Gauza da ze preposizio inesibo berria ez zen etorriko ti dislokazioa on "-ai" atzizki inesiboa. Ez. Hizkuntza indoeuroparrak hor egokituko zuén beste material bat, beste partikula bat independenteagoa, hain justu "in" adverbioa, afin garátu bere preposizio inesibo ezaguna, bitartean-ze "...–ae" lokatiboak jarraituko zuen azpi erabilera fosilduak harik-eta, finean, deságertu.
Izan ere, zenbat eta postpositiboki sintetikoagoa izán elementu sintaktiko bat, hainbat zailagoa bere dislokazio prepositiboa, logikoki. [365] [>>>]
Una frase como speluncam in currunt significaba “corren adentro, a la cueva”, con el tiempo, sin embargo, se produjo una dislocación relacionándose el adverbio in ya con el verbo, con lo cual surgió el compuesto incurro, ya con el sustantivo del cual se convirtió en un determinante, asumiendo, pues, el papel de posposición (speluncam in) o, y es el caso más frecuente en latín, de preposición (in speluncam). Así, pues, una misma partícula podía usarse como adverbio, preverbio y preposición [M. Bassols de Climent, "Sintaxis Latina", 1992:144-145]Gauza da ze adverbioak, hitz aski independenteak izanik, aski aise mugitu edo dislokatu ahal dira ki posizio ezohikoak afin bukátu bilakatzen adibidez preposizio. Antzera ere, beste maila batean, aditz-osagarriak hasi ahal dira dislokatzen ki posizio posverbalak eta bukatu sortzen VO ordenamendu sintaktikoa:
Beraz, modu ezberdinetako dislokazioak ager daitezke an hasierá on evoluzio sintaktiko ezberdinak eta oso interesgarriak. Baina, gauza da ze lehenengo urrats hori (dislokazioa) ez da izanen erraza noiz behar den dislokatu elementu bat zein dagoen, nolabait esan, fusionatua ki beste zerbait, nola gertatzen den kin atzizki deklinatiboak (eta, zenbat eta fusionatuago, zailagoa dislokazioa).
Latinean, adibidez, bádira arrastoak on inesibo pospositibo indoeuroparra ("-ai") zein existitu baitzén lehenago ze orokortu zedin "in" preposizio inesiboa:
La partícula “...-ae” del genitivo latino originalmente fue “...-ai”, es decir el antigüo locativo I. “Rey de Roma” expresado por “Rex romae”, significa en realidad “Rey en Roma”. [Azkue, R.M. Diccionario Vasco-Español-Francés]Izan ere, aurreneko latinean aurkitu ahal da "...–ae" atzizki lokatiboa, nahiz izan fosildua an osagarri oso motz eta errepikatuak nola Romae.
Gauza da ze preposizio inesibo berria ez zen etorriko ti dislokazioa on "-ai" atzizki inesiboa. Ez. Hizkuntza indoeuroparrak hor egokituko zuén beste material bat, beste partikula bat independenteagoa, hain justu "in" adverbioa, afin garátu bere preposizio inesibo ezaguna, bitartean-ze "...–ae" lokatiboak jarraituko zuen azpi erabilera fosilduak harik-eta, finean, deságertu.
Izan ere, zenbat eta postpositiboki sintetikoagoa izán elementu sintaktiko bat, hainbat zailagoa bere dislokazio prepositiboa, logikoki. [365] [>>>]
Etiketak: dislokazioa, garabideak
2 Comments:
Esan ohi da ze euscaraz direla declinatzen hitzac.
Ethorri zait gogora nola an Federico Krutwig-en tertuliac commentatu guenuen inoiz ezen euscaraz hitzac ez zirela declinatzen baizic esartzen zaiela atzean subfixo adjunctuac.
Halan declinatu hitza zein dathorren grecotic nahi du esan "clinatzen" edo declinatzen edo okertzen dela hitza, inclinatzen. Declinatu, inclinatu. Ezen hitza okertzen edo cambiatzen dela tik original propioa, halan hitza bada latines lupus dela okertzen edo declinatzen, makurtzen ti lupi.
Baina harturic euscaraz itsaso hitza dugu ikusten ze guc declinatzen dugunean hitza (itsaso) ez dela cambiatzen, makurtzen edo inclinatzen edo declinatzen ezen bethi da itsaso plus particula adjuntuac guc orain deitu ohi ditugunac declinationeac edo declinationeco casuac.
itsasoco, itsaso + co
itsasoan, itsaso + an
itsasorantz, itsaso + rantz
itsasora, itsaso + ra
itsasoetatic, itsaso + etatic
itsasoetara, itsaso + etara
arguiro ikusten dugula ze hitza -itsaso- ez dela aldatzen edo declinatzen baizic ze eguiten dena da guehitzen edo junctatzen zaio hitzari zerbait doalaric adjunctoqui. Delaric gure euscal "declinationea" incorrectuqui darabilgun terminoa non propiago legoqueen deitzea subfixuac (arten prefixu, infixu eta subfixu).
Verba batean ze euscaraz ez direla hitzac declinatzen nola uste bait daroagu incorrectuqui.
Kaixo Erramun, erantzun dizut an hurrengo sarrera: "Deklinabidea" versus "kasu-markak".
Argitaratu iruzkina
<< Home