"aizun" adjetiboa eta izena ere datóz tikan "-izun" sufijoa

Sarrera honetan ikusi dugu nóla Azkue-k eratorri zuén "kizun" izena tikan "-kizun" atzizkia, erabilíz euskararen mekanismo linguistiko sortzaile bat. Antzera sortuko zén "aizun" adjetiboa noiz Duvoisin-ek erabili zuén "anaia-aizunak", bide emánez ki "kizun" adjetiboa [OEH]:

aizun.
Etim. Lo mismo que izun, q. v., parece haber nacido de una división de, p. ej., Jainkoaizun, v. supra, donde -a es el art. y el suf. -izun es el mismo de alabaizun o lotsaizun 'que puede ser, que está destinado a ser'. Este -izun es, naturalmente, variante de -kizun.

1. (L, R, S ap. A ; Dv, H), axun.
Falso. "Falso, postizo" A. v. A Morf 12 C. v. faltsu, 1 izun, amaizun, aitaizun, alabaizun, anaiaizun, apostoluaizun, jainkoaizun, kristoaizun, profetaizun, JAINKOSA AIZUN...
Tr. Documentado en autores del s. XX que lo emplean como alternativa purista de faltsu. En DFrec hay 3 ejs.

Senide aizun batzu isillean eta itzalgaizka sartu izan ziran. Ol Gal 2, 4 (Lç anaie falsu, He, TB anaia falso, Dv anaia-aizunak, BiblE gezurrezko anaia batzuek). Ezer ez gara gu. Zuen iduri aizun ori egotzi dun Yainkoak, ez du Yauretxerik emengo muño gañetan. Or Mi 133s. Oi neska axuna! "¡Oh, mi joven engañadora!". Laux BBa 84. Izneurtuz idaztea txandalkeri agiria dala, bertsoak beti dirala txar, beti mintzo aizun. Ldi IL 27. Olerkari aizun askoek neurtitza nardagarri biur omen dute. Ib. 36. Gure abertzaletasun aizunak, gure eroso-zaletasunak. Ib. 53. Badut uste aizun. "Tengo ideas falsas" . Or Poem 537. (...)

2. Falsedad. v. aizunkeria.
Gezurraren, aizunaren eta gaitzaren muina ditugu mukerkeria, itsukeria ta seta. Zait Plat 35.

[OEH]

Hona hemen Duvoisin-en pasarte zehatzá non agertzen dén "anaia-aizunak" (an "Bible Saindua"):

4. Eta nahiz han baziren anaia-aizunak, amarruz sarthuak ikhustera zer libertate dugun Jesu-Kristoren baithan, gu legearen uztarrian ezarri beharrez;
5. Aphur batentzat ere ez ginaroten amorrik egin, hekien nahia onhetsiz; arren-eta ebanjelioa zuen artean egon zadien bere egian.

Horrela, "aizunak" banatu zén afin sórtu adjetibo bat (eta gero izen bat), etabestalde esán ze beste mekanismo batez sortu zén "arren-eta..." prepositibo hori zein Duvoisin-ek berak erábilí bi lerro beherago (kasu honetan, mekanismo desdoblatzailea). Esan nahi baita ze mekanismoak hor daude, izanki ere euskararen parte. [796] [>>>]