Bilatuz diskurso irekia, askea, reflexiboa, potentea, ..., efektiboa
Txopi atzo honela hasi zen bere hemengo komentarioa:
Hizkuntzalariak Bichackjian, zuen konsideratzen abantaila handia pasivoak on inglesa. Zergatik? Zeren hiztunak ahal du hasi esaldia nondik zaion komeni. [Txopi]Erabat ados kin apreziazioa ezen estruktura pasiboak dúte ahalbidetzen thematizatzen hori zein aktiboan zén rhematikoa, edo, bestela ikusita, dúte ahalbidetzen rhematizatzen hori zein aktiboan zén thematikoa (trukatuz hasiera eta bukaera). Esan nahi baita ze estruktura pasiboek izaten duté helburu pragmatiko diferentea respektu aktiboak, eta hortik dator euren funtzionalitate nagusia.
Finean, rhema bukaeran jarrita, lortzen da estruktura irekiagoa zeini eman ahal zaión jarraiera erraza bidéz baliabide progresiboak, zein dúten bihurtzen diskursoa hala irekiagoa nola, bide beretik, askeagoa, reflexiboagoa, potenteagoa,... eta, denaz gain, efektiboagoa. Zeren ez gara ahaztu behar ze denbora guztian ari gara burúz efektibitatea on gure diskursoa.
Gai honetaz jada mintzatu ginen an sarrera titúlatzen "Hitz-ordenaren malgutasuna? Juan Garzia oker dabil", erantzunez ki Juan Garzia, zeinen ustez (eta funtzio pragmatikoa ikusten zuelarik ere an bere informazioaren antolaera), estruktura pasiboek ez luketen lekurik an euskara zeren beteko baitzutén arazo edo hutsune bat zein ez den existitzen (an euskara garziarra, zein de facto dén estandarra):
Gauza da ze bilatzen da diskurso irekia, eta hori lortzen da bidéz estruktura irekiak, progresiboak, zein dúten zuzentzen gure atentzioa buruzki elementu rhematikoenak, zein izaten dirén helburu, eta ez abiapuntu (salbu an expresio oso kontextualak, eta oso enfatikoak). [1074] [>>>]Dio Juan Garzia-k an bere Kalko fraseologikoak eta ideologikoak:
Horrenbestez, bi ondorio atera ditzakegu:Pasibozko aldaeran —Los ladrones han sido detenidos por la policía— desberdin dena aktanteak agertzeko ordena da —La policía ha detenido a los ladrones—, eta, horrekin batera, informazioaren antolaera (abiapuntuko hizpidea zein den). Euskaraz, jakina, ez da pasiboaren beharrik horretarako (aukeretariko bi baino ez ditut emango, amaieran utziz aditza):Poliziak lapurrak atxilotu (egin) ditu.
Lapurrak poliziak atxilotu (egin) ditu.
Baina, non dago arazoa edo hutsunea? Ikus dezagun:a) Euskaraz ez da, berez, egitura pasibo ablativo agentedun horren beharrik, erdaraz ablativo agente horrek betetzen duen funtzioa ederki betetzen baitu ergatiboak, hitz-ordenaren malgutasunarekin konbinaturik. Alegia, hura gabe legokeen arazo edo hutsune bat konpontzera dator egitura berezi hori ERDARAZ (eta guk EZ dugu arazo zein hutsune hori).b) Hala ere, mimetismoz, interferentziaz, kalkoz, nahi izan dugu egitura hori ere geuretu, eta temati saiatuko gara horretan.
Konsidera dezagun honako esaldi hau:Lapurrak poliziak atxilotu ditu.(hots, pasibo-antzeko esaldia non poliziak dán sujetu eta galdegaia), edo hobeto:Lapurrak, poliziak atxilotu ditu.Izan ere, interpretatzen badugu poliziak nola sujetua (anbiguoa baita), orduan oso ordena markatua dugu hor (OSV), eta hortaz irakurketa estandarrean, sujetu hori beharko genuke interpretatu nola galdegaia, eta lapurrak nola mintzagai hanpatua. Gainera, euren artean koma jarrita evitatuko genuke interpretazio hori non lapurrak dán sujetua (azken hori semantikoki bitxia izanik ere). Edozein kasutan, har dezagun honako versio hau:
Lapurrak, poliziak atxilotu ditu.Gaztelaniaz ere eman daiteke goiko pasibo-antzeko hori:
A los ladrones, la policía les ha detenido.Esaldi hori posible da gaztelaniaz, baina erabiltzen da soilik an kontextu oso markatuak, zeren ... apárte ordenamendu hori, existitzen dira beste batzuk ere, neutroagoak, zein ez diran existitzen an euskara garziarra:
A los ladrones les ha detenido la policía.Ordenamendu horretan sujetu-galdegaia bilakatu dá postverbal (ezin an euskara garziarra), horrela ahalbidetuz transizio jarraituagoa arten tema (A los ladrones) eta elementu rhematikoena (la policía). Gainera báda aukera pasiboa ere, zein ez dan (hau ere ez) existitzen an euskara garziarra:
Los ladrones han sido detenidos por la policía.Gainera, transizio jarraituago horiek dira jarraikorragoak ere, irekiagoak. Izan ere, transizio horiek dira zuzeneko emaitza ti estruktura eta baliabide progresiboak, zein diran irekiak, eta horregatik askeagoak: esan nahi baita ze estruktura eta baliabide progresiboek dúte hobeki ametitzen konplementazioa an bukaerako elementu rhematikoa (la policía), erraztuz horren konbinazioa kin osagarri sinple edo konplexuak, an aposizioa edo ez. Adibidez:
Los ladrones han sido detenidos por la policía especial creada recientemente por el gobierno federal (de los estados unidos de...) para la prevención de accidentes y delitos (cometidos por... y que estén) relacionados con el uso de alcohol y drogas (en ...)A los ladrones les ha detenido la policía especial que ha creado (que ha sido creada) recientemente (por) el gobierno federal (de los estados unidos de...) para la prevención de accidentes y delitos (cometidos por... y que estén) relacionados con el uso de alcohol y drogas (en ...)Nón dago malgutasuna an hitz-ordena? Nón dago arazoa? Nón dago hutsunea?
Etiketak: Juan Garzia, pasiboak
0 Comments:
Argitaratu iruzkina
<< Home