A misterioá e esaldiak zein baztertu diren (an experimentuak e Erdozia) zeren partaideek huts egin duté ulermen-galdera

Nola genioén hemen edo hemen ere, experimentuko ulermen-galdera dá ariketa oinarrizkoena eta esanguratsuena arten ariketa guztiak zein burutu diren an Erdoziaren experimentuak (an bere 2006ko tesi doktorala eta artikulua). Hortxe antzematen da partaideen tendentzia handiagoa edo txikiagoa ki ulertu informazioá zein ematen zaien an pantaila e ordenagailu bat. Behin informazioa hartutakoan, batzutan, geroko galdera jasotzean, dudatxoa egonen da eta partaideek huts egingo dute, baina bestetan dudatxoa egonda ere, partaideek asmatuko dute ondo erantzuten. Eta edozein kasutan, dudaren denbora, eta orohar reakzio-denbora, berez da interesgarria, eta konparagarria. Areago noiz, nola kasu honetan, partaideek ez duten jakinen ea asmatu ala huts egin duten:  

Partaideek ez dakite galdera ongi ala gaizki erantzun duten. [Erdozia, Tesi doktorala, 2006:95]

Bai, ondo da, interesgarria da jakitea zéin izan dén, adibidez, batezbesteko reakzio-benbora arten erantzunak zein asmatu diren (izan ere, ia edozer da interesgarri), baina are interesgarriagoa da aurrena jakitea zein dirén denbora horiek arten erantzun guztiak ere, zeren horrek ematen digu neurri orokorrago eta konparagarriago bat respektu balorazio denbora totalak, zein diren bereziki interesatzen zaizkigunak. Gero has gaitezke matizatzen.

Konparazio horretan ez bagenitu konputatuko huts-egindako esaldiak, ariko ginake kentzen reakzio-denbora printzipioz luzeenak, zein diren hain interesgarriak nola laburrenak. Ez nago esaten ez dela interesgarria konparatzeá reakzio denborak soilik arten asmatutako esaldiak, esaten nago ze hori báda interesgarria baina, lehenago jakin beharko genukela zéin diren reakzio-denborak an esaldi guztiak batera, zeren hor hobeki ikusten da tendentzia orokorra respektu denbora zein partaideek tardatu duten baloratzén esaldiak. 

Beti egon daitezke banakako kasuak, kasu solteak, non izan genezake salbuespenezko egoera argia (reakzio-denbora guztiz bereziki luze bat, edo bereziki inulergarri bat) zeini eman lekioke tratamendu berezi bat, oso justifikatua eta oso puntualki (berdin ere gerta liteke kin partaide bereziki erratiko bat), baina ezin dira kendu esaldiak ti analisi estatistiko guztia sinpleki zeren erantzuna huts egin den, zeren huts egindako esaldien denbora horiek ere ematen digute informazio oso baliagarria respektu zailtasuna an deskodifikazioa e esaldi horiek.

Erdoziak, ordea, emanen dizkigu batezbesteko reakzio-denborak an esaldiak zein asmatu diren, baina ez digu ematen ber informazioa respektu esaldi guztiak: 

Esperimentu honetako ulermen ariketa, bai-ala-ezko galderak izan dira. Galderari ongi erantzunez gero, perpausa ongi ulertu dutenaren seinale. Gaizki erantzunez gero, perpausa gaizki ulertu dutela adierazten du. Gaizki ulertutako perpausak analisi estatistikotik kanpo geratzen dira. [Erdozia, Tesi doktorala, 2006:96]

Hortaz, nola ordena batzutan esanguratsuki gehiago erratzen da, eta erratutako esaldietan batezbestekoan espero dira reakzio-denbora (eta irakurketa-denbora) luzeagoak, irizpide berdintzaile horrek jokatzen du aldé ordenak ze-dituztén errore gehiago, penalizatuz ordenak ze-dituztén errore gutxiago. Penalizatzen duté "duda izán eta asmatzea" respektu "duda izán eta huts egitea" adibidez, noiz justuki ariketa horretan printzipalki interesatzen zaigú duda bera (eta horrek eragindako denbora gehigarria).

Zergátik ez dituzte gainera ematén batezbesteko denborak noiz konsideratzen esaldi guztiak ere? [⇶]