larunbata, abendua 05, 2020

Marko chomskyarrean, kontua da zéin den diseinua e Gramatika Universala

 Bukatzen genuén atzoko sarrera esánez ze:

[Chomskyarrentzako] ..., ordena sintaktiko bat gaur egun ez bada oso maizkoa, hori sinpleki izan liteké evidentzia ezen ordena hori akaso ez da hain ondo egokitzen ki oinarrizko dizeinua on Gramatika Universala. Puntu. Izan ere, justuki noiz ordena bat ez den egokitzen ki oinarrizko diseinua on Gramatika Universala, ordena horrek, bere generazioan, eskatuko luké gehio operazio sintaktiko, gehio desplazamendu sintaktiko, sórtuz gehio kostu konputazional, gehio prozesamendu-kostu zeinda balitz ordena "oinarrizkoagoa" (hau dá: Gramatika Universalekoa, eta justuki horregatik efizienteagoa: ez dira hor egiten balorazio komunikatiboak: kontua dá Gramatika Universalarekin gehiago edo gutxiago egokitu).
Aldiz, ordena bat gaur egun oso maiz agertuko balitz, erabili ahalko litzaké nola evidentzia ezen ordena hori báda arten estruktura biologikoak zein diren agertzen an "oinarria" on sintaxia. Gramatika Universala izango litzaké elementu klaveá zeinen arabera erabakiko lirake kostu konputazionalak, prozesamendu-kostuak.

Bai, munduko hitz-ordenak izan litezké argudioetako bat zeinen oinarrian postulatú hipotesi ezberdinak buruz diseinua on Gramatika Universala

Adibidez, daukagú hipotesia on Buru-Parametroa, zein den ortodoxoa barné hizkuntzalaritza chomskyarra (ikus an Xabier Artiagoitia, Hatsarreak eta parametroak lantzen, 31. or.):

(21) Hitz hurrenkeraren parametroa:
a. Hizkuntzek osagarria-burua ordena bezala finkatzen dute parametroa; edo
b. Hizkuntzek burua-osagarria ordena bezala finkatzen dute parametroa.

non ordena burulehena eta ordena buruazkena liraké simetrikoak respektu euren kostu konputazionalak, bietan ere berdinak izanen baitziren (berdin efiziente). 

Bestalde, daukagú hipotesi antisimetrikoa (ikus an Xabier Artiagoitia, Hatsarreak eta parametroak lantzen, 31. or.):

Beste aukera bat hauxe izan daiteke: SVO edo [burua-osagarria] hurrenkera finkotzat edo unibertsaltzat hartzea, eta hizkuntza batzuek osagarriaren mugida edo lekualdatzea dutela suposatzea. Horixe da Kayneren (1994) proposamena gutxi gora behera.

zeinen arabera, adibidez SOV ordena izanen litzaké konputazionalki konplexuagoa eta horregatik inefizienteagoa ze bere kide oinarrizkoa: SVO. 

Ikusten denez, kontua ez da zéin hurrenkera dén, demagun, komunikatiboagoa (eta bide horretatik, ez soilki efizienteagoa, baizik ere efektiboagoa). Ez, kontua da zéin den diseinua on Gramatika Universala, ez baita zértan izan ... komunikatiboa. []

Etiketak: ,