Progresio informatiboak ahalbidetzen dú neutrotasuna, zein gauzatzen dén jarriz azentu neutroa an (bukaerako) osagai rhematikoena, edozein delarik ere

Orain artean aritu gara burúz esaldi informatiboki tipikoak non sujetua dén thematikoa (osagai thematikoena), aditza dén rhematiko transizionala (an esaldi transitiboak), eta objetua dén osagai rhematikoena, zéinek aportatu informazio finena (informatiboena, aukera posible gehien dituena). 

Gehienetan hala izaten da, halan ze tipikoki progresio informatiboa lortzen dá emanez lehenik sujetua (zeintaz predikatu nahi dugún zerbait), eta gero predikatua (zér predikatzen dugun burúz sujetua), non amaituko genukén optimoki kin objetua azpi baldintza ez bereziki kontextualak. Horrela lortzen dugú orokorki eta optimoki honako ordena neutroa:

SVÓ

kin azentu neutroa an objetua (Ó). Gero, zatio arrazoi evolutiboak edo zirkunstantzialak (kontextualak), izan genei (genegike, geinke, genezake) honako adierazpen neutroak ere:

VSÓ

SÓV

Ez dirudite, printzipioz, oso kandidatu onak ki izán neutroak (azpi baldintza minimoki orokorrak) honako ordena hauek (kin O rhematikoena):

ÓVS

VÓS

ÓSV

zatio emán objetua (osagai rhematikoena) lehenago zein sujetua (osagai thematikoena). Azken buruan, gakoa aurkitzen dá an progresio informatiboa: zenbat eta progresio informatibo jarraituagoa, hainbat neutroagoa izan liteke ordena hori azpi baldintza orokorrak, nahizta neutrotasun hori aisa apur litekén erabiliz azentu hanpatua, halan ze esaldia bihurtuko litzaké hanpatua.

Baina, zér gertatzen da noiz, salbuespenez, elementu rhematikoena dén adibidez sujetua? Ba ze progresio informatiboak eskertuko luké kokatzea sujetu rhematiko hori (rhematikoena baita) an esaldi-bukaera, behin aurretik emánda informazio thematikoagoa:

(Nórk irakurri du liburua?) Galdera hori ez da izan behar explizitua.

Liburua irakurri du ámak. 

Eta "ámak" horretan (osagai rhematikoenean, kasu honetan sujetuan) eman liteké azentu hanpatua edo neutroa ere aráuz gure intentzio komunikatiboa. Esan nahi baita ze azken esaldi hori ondo eman liteké kin azentu neutroa an ordena informatiboki progresiboa (hasiz ti osagai thematikoagoak, eta amaituz an osagai rhematikoena, zein dén bukaerako sujetua). Modu horretan, izanen genuké azken esaldi neutro hori, kin azentu neutroa an S (hala erabakitzen badugu), eta kin honako ordena neutroa:

OVS

Esan nahi baita ze OVS ez da ordena neutro egokia noiz elementu rhematikoena dén objetua (O), baina báda ordena neutro egokia (informatiboki progresiboa, jarraitua...) noiz, salbuespenez, elementu rhematikoena dén sujetua. Izan ere, progresio informatiboak ahalbidetzen dú neutrotasuna, zein gauzatzen dén jarriz azentu neutroa an (bukaerako) osagai rhematikoena, edozein delarik ere. [2443] [>>>]