Schuchardt (1900) burúz Leizarragaren azentu akutua: '..., tiene que indicar la vocal más fuertemente acentuada de la palabra'

Gogoratzen genuen atzo ze:

Azentuak aspalditik erabili dira euskaraz (ikus adibidez Leizarraga), eta gaur egun ere izan daitezke ondo erabilgarriak afin desanbiguatu edo sinpleki lagundu deskodifikatzen textua arinago. Balbula, 2019]

aipatuz hor Leizarraga; baina, zér dakigu burúz erabilera azentuala on Leizarraga? Nóla erabiltzen zituen Leizarraga-k azentuak? Ikus daigun Hugo Schuchardt hizkuntzalariak zér dioskun an bere "Introducción a las obras de Leizarraga" (1986:68 [1900, alemanezko originala]):

Beraz, eta hasteko, Leizarraga-ren azentu-mota litzaké azentu tonikoa, erákutsiz, noiz azentu hori agertzen den, "...la vocal más fuertemente acentuada de la palabra", esan nahi baita vokal tonikoa.

Baina gaurko egunen azentuak baita izan litezké sinpleki diakritikoak, erakusleak, ez-derrigor-tonikoak, zeinen helburua izanen litzakén justuki desanbiguatzea edo laguntzea intérpretatzen (irakurtzen edo intonatzen) textua. Gogora daigun aurreko sarrerako adibidea ganik Axular:

Lehenbicico athea eta portale principala, da beguietaco vista. Visus. [Axular, Guero, 1643]

zein, genioenez, idatzi litekén erabiliz azentu diakritiko bat (ordeztuz koma), argiki erakutsiz zéin den esaldiko estruktura informatiboa (azentu horiek izanen liraké beti ere optatiboak):

Lehenbicico athea eta portale principala dá beguietaco vista. Visus.

Gero, ha intonazio konkretua (non sartuko genituzkén aukerako pausak (ikus [257]), aukerako enfasiak (ikus [290]), aukerako intonazio zintzilikatzaileak (ikus [741]) dá gelditzen eskú hiztuna. [1030] [>>>]