Bai, askoz probableagoa da ze perpaus subordinatu osagarriak izan daitezén rhematikoak (eta are esaldiko parte rhematikoena), azálduz euren joera aldén posizio finala

Galdetzen genuen atzokoan ea noráino esan ziteken ze perpaus subordinatu nominalak dirén tipikoki rhematikoak (eta are esaldiko parte rhematikoena) ala tipikoki thematikoak (edota are esaldiko parte thematikoena):

..., probableagoa al da perpaus osagarriek (nola nominalak edo konpletiboak) gehienetan emátea informazio berria ala, aitzitik, probableagoa al da perpaus subordinatu horiek tipikoki emátea informazio zaharra? Hor dago koxka.

zeren finean horren arabera erabakiko litzake zéin posizio kanoniko nahiago duten perpaus horiek artén munduko sintaxiak (alegia, zéin izango den euren tendentzia posizionala an esaldia): esaldiko parte rhematikoenek jotzen baitute ki aurkitu euren posizio kanonikoa an esaldi-bukaera, bitárten esaldiko parte thematikoenek finean nahiago izaten baitute hasierako posizio kanonikoa. Atzo genioenez:

Izan ere, informazio zahar-thematikoa orohar kokatu ohi da lehenago zein informazio berri-rhematikoa azpi baldintza komunikatibo orokorrak. Edo bestela esanda, baldintza eta behar komunikatiboak orokortzean, finean eta orohar, naturalagoa izaten da lehenago aurkeztea zértaz ari garen (thema), eta gero zehaztea zér berri eman nahi dugun (rhema). 

Eta justuki norabide horretan doaz mundu mailako tendentzia evolutibo orokorrak, non, ahal denean (oztopo bereziki handirik ez denean, berez, naturaltasunez) amaitzen dén lehenesten irizpide komunikatibo hori (thema-rhema, thematikoenetik rhematikoenera) gain beste irizpide zirkunstantzialagoak. Ikus, puntu horretaz, gure sarrera titúlatzen:

• Sintaxia dá ekonomia purua

Hortaz, nolákoak izaten dira informatiboki halako perpaus osagarriak? Juan Garzia-k dio an bere "Galdegaia aditzaren atzean" (2013):  

... badira galdegaia aditzaren aurrean ez dela markatzen duten joskera batzuk, (...) Nabarmenenak aipatzearren: batetik, perpaus osagarria eskatzen duten adierazpen-aditzez eraturiko esaldiak,... [Juan Garzia, 2013]

Esan nahi baita ze baldin aurkítu aipuko estruktura bat kin aditz deklaratibo horietako bat:

Neskatoak esan dit berandu datorrela.

orokorrean interpretatu beharko dugu hau:

[galdegaia: -la perpausa, eta ez neskatoak]  [Juan Garzia, 2013]

Beraz, halako esaldiak dira hain tipikoki rhematikoak (eta are gehienetan esaldiko parte rhematikoena) ze, noiz agértu halako adierazpen-aditz horietako bat, orokorki interpretatu beharko dugu galdegaia an perpaus nominala, eta ez an sujetua, nola aginduko lukén Juan Garzia-ren araua baldin aditza adierazpenezkoa ez balitz. Halako esaldi konpletiboen rhematikotasun orokor horrek azaltzen dú mundu-mailan perpaus horiek jótzea aldén posizio finala, non esaldiko elementu rhematikoenak betetzen dutén euren paper informatiboa ondo abantailatsuki.

Bai, askoz probableagoa da ze perpaus subordinatu osagarriak izan daitezén rhematikoak (eta are esaldiko parte rhematikoena), hola azálduz euren joera naturala aldén posizio finala. [1659] [>>>]