Herring eta Paolillo (1995): "..., people better retain in short-term memory that which they have heard or read most recently, ..."

Atzokoan, behin aipaturik Euskaltzaindia-k emandako adibide hau ganik Leizarraga (1571):

Eztuzue irakurri zer Iainkoaz erran izan zaizuen?

amaitzen genuen esánez ze:

..., dirudienez, Euskaltzaindiak ez du aipatzen halako erabilerarik (alegia, galdegai preverbal dislokaturik) an kontextu deklaratiboak, non, genioenez, halako estrategiak izanen liraké komunikatiboki oso ahulak, nahizta, egon, hor dauden, aukeran ere.

Zeren, dudagabe, ez da orohar izaten estrategia komunikatiborik onena eta landuena emátea informazio rhematikoena (alegia, ezezagunena, ezustekoena, sorpresiboena, xehetuena,...) an esaldi-hasiera, bitárten aditza (alegia, aditzeko hitza) ez den ematen artio bukaera on esaldia. Halako estrategiak agertu ahal dira artén munduko sintaxiak (izan ere, ia edozer ager edo gerta daiteke azpi baldintza oso-oso bereziak), baina ez dirudi ze halako estrategia bat orokortu ahal denik, zeren, argiki, ez doa an norabide komunikatibo orokorra.

Areago, mundu mailan, kasu berezi horiek izanen dirá diakronikoki gerota gutxiago harik praktikoki deságertu zatio euren inefizientzia azpi baldintza orokorrak. 

There are plausible cognitive and functional motivations for placing salient information in sentence-final-position: people better retain in short-term memory that which they have heard or read most recently, a tendency which takes on functional significance when the final focused element becomes the topic of the subsequent discourse, as is often the case. [Herring eta Paolillo, 1995]

Goragoko aipuan autoreek ematen duté justifikazio diskursibo (funtzional) bat ki foku finalak (zeinekin ematen dén informazio rhematikoena an bukaera): alegia, kontuan hartuz ze esaldi bateko informazio rhematikoa tipikoki izaten da hurrengoaren abiapuntu thematikoa, epe-laburreko memoriak lan gutxiago egin beharko dú kokatuz aurreko informazio rhematikoena an esaldi-bukaera ordezta hasieraldean eta banandurik ti bukaeraldeko aditza.

Baina, harago, existitzen dira oso efektu funtzional pisuak an esparrua on esaldia ere, justuki noiz artikulatzen bere barneko osagaiak, zein izan ahal diren rhematikoagoak edo gutxio rhematikoak, eta agértu an ordena diferenteak. Zeren, informazio finena bukaeran emanda, ordurako jada ezagutuko dugu aditza (ez ahaztu: aditzeko hitza) eta esaldiko beste osagai sintaktikoki oinarrizkoagoak eta informatibo-expresiboki gutxio rhematikoak (eta, jakina, thematikoak ere), halan ze informazio rhematiko bereziki akontextual eta potentzialki konplexu hori deskodetu ahalko da an baldintza sintaktiko, informatibo eta expresibo askoz hobeagoak (askeagoak, irekiagoak, potenteagoak, ...). ´

Azken buruan, ari gara gain estruktura orokorki diskursiboago bat, zeinen onurak, gorago esan dugunez, aurrena islatuko dirá oso argiki an esparrua on esaldia bera, eta gero an artikulazio hobea artén esaldiak. [1649] [>>>]