osteguna, martxoa 10, 2005

Arazoa bai da hain sinplea. Garabidea, berriz, ez dateke hain erraza.

Erantzunez ki Asier Larrinaga (3)

Asier Larrinaga-k esaten digu ze:
Arazoa ez da Rubiok ikusarazi nahi digun bezain sinplea. [Asier Larrinaga]
Baina, ikus dezagun noláko sinpleak izan ahal diren gauzak: munduan milaka hizkuntza badaude ere, lehen hurbilketa batean bereiz ditzakegu soil-soilik bi sintaxi-modu edo hitz-hurrenkera: OV (aurrena objetu/osagarria, eta gero aditza) eta VO (aurrena aditza, eta ondoren objetu/osagarria). Ikus honako hau (Xabier Artiagoitia, "Hatsarreak eta parametroak lantzen", 2000:31):
(21) Hitz hurrenkeraren parametroa (lehen hurbilketa):
a. Hizkuntzek O-V ordena bezala finkatzen dute parametroa; edo
b. Hizkuntzek V-O ordena bezala finkatzen dute parametroa.
Hizkuntzalaritza ortodoxoaren teorian, bi sintaxi-modu edo parametro horiek era inozentean aurkezten dira, nola bailiran ezaugarri hutsalak zein ez doazen haratago ti azaleko kasuistika anekdotiko eta arbitrario bat. Praktika burugogorrean ordea, aditzak dira nola iman irregularrak, ez baitute alde guztietarik indar berdina osagarriak itsasten: izan ere, eta arrazoi komunikatiboengatik, aditzak dirá askoz indartsuagoak eskuinetik ezenez ezkerretik, eta hortik desegiten da ha falazia formala on paralelismoa artén hizkuntza burulehenak eta buruazkenak (prepositiboak eta postpositiboak), zein dén dogma artén hizkuntzalari ortodoxoak (heterodoxo samarrik ere bada, hala nola Bittor Hidalgo). Baina, paralelismo hori soilik da formala; ez, inondik inora, funtzionala.

Hortaz azpimarratu behar da ze, komunikazioaren ikuspuntutik, OV/VO azaleko parametro hori ez dela batere inozentea, esan nahi baita ez dela batere azalekoa. Ikus, adibidez, Igone Zabala-k zér dioen (Igone Zabala, 2000, "Hitz-hurrenkera euskara tekniko-zientifikoan", Ekaia, 12, 143-166 or.):
... testuen egokitasunaz eta arintasunaz aritu diren profesional eta itzultzaileek azpimarratu dute testu arinagoak lortzen direla oro har aditza aurreratuz ...

Baina, ez al du horrek esan nahi ze, orokorrean, errazago lortuko dira testu arinagoak VO hizkuntzetan ezenezta OV hizkuntzetan? Eta baieztapen horretatik ez al da segitzen ze, oro har, VO sintaxi-modua izanen da orohar arinagoa ezen bestea? Eta "arinago" horrek ez al die markatzen nondik-norakoa ki hizkuntzak zein ez diren oraino iritsi maila horretara? 

Arazoa bai da hain sinplea. Garabidea, berriz, ez dateke hain erraza. [29] [>>>]

Etiketak: , , ,