osteguna, martxoa 10, 2005

Arazoa bai da hain sinplea. Garabidea, berriz, ez dateke hain erraza.

Erantzunez tu Asier Larrinaga (3)

Asier Larrinagak esaten digu ze:
Arazoa ez da Rubiok ikusarazi nahi digun bezain sinplea. [Asier Larrinaga]
Baina, ikus dezagun nolako sinpleak izan daitezkeen gauzak: munduan milaka hizkuntza badaude ere, lehen hurbilketa batean bereiz ditzakegu soil-soilik bi sintaxi-modu edo hitz-hurrenkera: OV (aurrena objektua edo osagarria, eta gero aditza) eta VO (aurrena aditza, eta ondoren objektua edo osagarria). Ikus honako hau (Xabier Artiagoitia, Hatsarreak eta parametroak lantzen, 31. or.):
(21) Hitz hurrenkeraren parametroa (lehen hurbilketa):
a. Hizkuntzek O-V ordena bezala finkatzen dute parametroa; edo
b. Hizkuntzek V-O ordena bezala finkatzen dute parametroa.
Hizkuntzalaritza ortodoxoaren teorian, bi sintaxi-modu edo parametro horiek era inozentean aurkezten dira, nola bailiran ezaugarri hutsalak zein ez doazen haratago ti azaleko kasuistika anekdotiko eta arbitrario bat. Praktika burugogorrean ordea, aditzak dira nola iman irregularrak, ez baitute alde guztietarik indar berdina osagarriak itsasten: izan ere, eta arrazoi komunikatiboengatik, aditzak dira askoz indartsuagoak eskuinetik ezenez ezkerretik, eta hortik desegiten da falazia formala on paralelismoa inter hizkuntza buru-lehenak eta buru-azkenak (prepositiboak eta postpositiboak), zein den dogma inter hizkuntzalari ortodoxoak (heterodoxo samarrik ere bada, hala nola Bittor Hidalgo). Baina, paralelismo hori soilik da formala; ez, inondik inora, funtzionala.

Hortaz azpimarratu behar da ze, komunikazioaren ikuspuntutik, OV/VO azaleko parametro hori ez dela batere inozentea, esan nahi baita ez dela batere azalekoa. Ikus, adibidez, Igone Zabalak dioskun hau (Igone ZABALA, 2000, Hitz-hurrenkera euskara tekniko-zientifikoan, Ekaia, 12, 143-166 or.):
... testuen egokitasunaz eta arintasunaz aritu diren profesional eta itzultzaileek azpimarratu dute testu arinagoak lortzen direla oro har aditza aurreratuz ...

Baina, ez al du horrek esan nahi ze, orokorrean, errazago lortuko dira testu arinagoak VO hizkuntzetan ezenezta OV hizkuntzetan? Eta baieztapen horretatik ez al da segitzen ze, oro har, VO sintaxi-modua izanen da orohar arinagoa ezen bestea? Eta "arinago" horrek ez al die markatzen nondik-norakoa tu hizkuntzak zein oraindik ez diren iritsi maila horretara? 

Arazoa bai da hain sinplea. Garabidea, berriz, ez dateke hain erraza. [29] []

Etiketak: , , ,